19126

każdej chwili przez władcę odwołany, Urząd ten wprowadzony został w 1291r. przez króla Wacława Ił. .Rozpowszechnił się on za czasów Kazimierza Wielkiego. W zależności od zakresu terytorialnego działania wyróżniamy; starostów generalnych, ziemskich i grodowych. Starostę określano RAMIENIEM POLEWSKIM W TERENIE,'

Miał on uprawnienia jak władca na swoim terytorium z wyjątkiem prawa wydawania przywilejów. Pełnił władzę wykonawczą, wojskową i sądowniczą. Był urzędnikiem zależnym od władcy, aż do Konstytucji z 1815r. Wtedy stał się urzędnikiem ziemskim, a tym samym dożywotnim.

Obok wymienionych wyżej starostów istniała jeszcze kategoria STAROSTOW NI EG RODOWYCH (tenutariuszy) >dzisiejsze dzierżawy<

Nie mieli oni uprawnień władczych, władczych jedynie zarządzali (dzierżawili) majątki królewskie. Pełnili funkcje właścicielskie w imieniu króla.

III.

Urzędy ziemskie- są to urzędy samorządowe szlachty. Korzeniami sięgają one urzędów królewskich książęcych z okresu monarcliii patrymonialnej.

Wszystkie te urzędy od 1374r. (przywilej koszycki) były dożywotnie. Obowiązywała również zasada osiadłości, tzn. ze dany urząd mógł piastować jedynie szlachcic danej ziemi.

Urzędy te nie były związane z realna władzą. Stanowiły one formę wyróżnienia szlachcica oraz związany z urzędem dochód. Na urzędy ziemskie mianował król.

a)    urzędy dygnitarskie- były to najwyższe urzędy w hierarchii. Urzędy te gwarantowały miejsce w senacie. Do urzędów tych zaliczamy: WOJEWODĘ i KASZTELANA.

b)    Urzędy sądowe- związane z systemem sądownictwa szlacheckiego. Mianował król spośród kandydatów przedstawianych przez szlachtę na sejmiku elekcyjnym.

Byłi to: -sędzia ziemski -podsędek -pisarz -podkomorzy

c)    Urzędy tytularne- stan szlachecki jest stanem równym. Szlachta była stanem wewnętrznie równym.

-chorąży -wojski -cześnik -ha rodni czy

Urzędy te były formą wyróżnienia.

Ci urzędnicy nie byli przygotowani do piastowania tych funkcji.

„wynagrodzenie" było dochodem z dóbr związanych z urzędem.

-nie było łiierarcliicznego podporządkowania urzędniczego.

W międzyczasie Korona została połączona z Litwą w Rzeczpospolitą Obojga Narodów (Unia Lubelska 1569)- była to federacja dwuczłonowa. Człony zachowały odrębność wewnątrz Rzeczpospolitej utrzymując oddzielne: dwór, skarb, kancelarie, wojsko.

Oznaczało to, iż na Litwie funkcjonowali urzędnicy centralni identyczni jak w Koronie. Podobnie wyglądał zarząd wewnętrzny w Koronie, gdyż Litwa już od XV wieku była upodabniana do Korony.

Od 1413 roku na Litwie wprowadzono urzędy wojewodów, kasztelanów i starostów. Odbywało się to systematycznie. Zasadnicze reformy zarządu wewnętrznego nastąpią w XVIII wieka