page0115

— 101 —

i trwalej, żywiej i silniej, tak że jego wyobrażenie w każdej chwili, kiedy go tylko potrzebujemy, jest na nasze rozkazy. Wyobrażenia nie pozostają w naszej duszy odosobione jedne od drugich, lecz szykują się w szeregi (jedne po drugich) i grupy (obok siebie) i łączą się między sobą według zasad powodu i następstwa, przyczyny i skutku. (Logiczne połączenie w przeciwieństwie do czysto zewnętrznego albo mechanicznego). Wykształcenie powinno o ile możności popierać łączenie wyobrażeń (asocyacyę idei), gdyż ono zabezpiecza pozyskaną własność i ułatwia reprodukcyę.

1.    Wyobrażenia tworzą duchowy materyał dla wyższych czynności umysłowych, elementy, z których duch wytwarza owe podziwienia godne utwory fantazyi, jako też rozsądnego i rozumnego myślenia, jakie napotykamy tak w praktycznem życiu jak też w sztukach i umiejętnościach. Bez potrzebnego materyału nawet i najmędrszy budowniczy nie wystawi gmachu ; bez wyobrażeń staje się nasz duch bezpłodnym. Z tego już aż nadto dokładnie okazuje się znaczenie władzy wyobraźni i konieczność starannego pielęgnowania onejże.

2.    Ze stosunku wyobraźni do dopiero co omówionych czynności duszy wynika, że to wszystko, cośmy aż dotąd powiedzieli o pielęgnowaniu władzy uczucia, spostrzegania i poglądu, dotyczy także koniecznie władzy wyobraźni. Co tamte kształci, kształci też i tę, gdyż ona jest owocem tamtych. Przestrzeganie psychologicznego toku od uczucia do spostrzeżenia, a za pośrednictwem interesu i uwagi do poglądu i wyobrażenia opłaca się tu bardzo sowicie. W szczególności możemy sobie jeszcze zapamiętać następujące reguły:

a)    Staraj się o wyraźne, dokładne i trwałe wyobrażenia, o powtarzanie poglądów i porównań onychże, o wyczerpujące określenie części i całości, o żywotne połączenie nowych wyobrażeń z dawniejszemi, o częstsze okolicznościowe odno-noszenia się do tych i powracanie do elementów, ażeby w wiedzy nie powstały żadne luki i zdążało się na pewne do celu.

b)    Przygotuj odpowiedni zasób wyobrażeń, do tego nadają się wszystkie przedmioty szkoły ludowej i wszystkie doświadczenia dzieci; nauczyciel niech ich używa do ciągłego wzbogacania umysłu dziecka.

http://rcin.org.pl