1974

2

SZKOŁY PRAWA KARNEGO

Do II połowy XVIII w. panowała obiektywna ocena przy dochodzeniu do odpowiedzialności za popełnione przestępstwa. Do tego czasu sprawca odpowiadał za każde przyczynienie się do przestępstwa, karano za popełnieni przestępstwa a także za nie doniesienie o jego popełnieniu. Karano także zastępczo tzn. np. burmistrz miasta dawał głowę za rozruchy w mieście, karano też śmiercią zwierzęta. Wymiar sprawiedliwości w tym czasie miał charakter stanowy, rodzaje kar zależały od pozycji w społeczeństwie. W Polsce, jak i w większości państw, osobnemu prawu podlegała szlachta, odrębnemu mieszczanie a jeszcze innemu chłopi.

Od II poł. XIII w. pod wpływem postanowień IV Soboru Laterańskiego rozpowszechniły się tortury, jednakże znaczna krytyka spowodowała iż od XVI w. powoli ich się zakazywało. W Polsce zakaz tortur wszedł w roku 1776 r.

Pod wpływem filozofii Oświecenia w wieku XVIII rozpoczyna się okres przeobrażeń systemu prawa kaniego materialnego i procesowego. Na gnincie idei filozofów: Montesąuieu (Monteskiusz), Beccarii powstaje nowy model prawa i procesu karnego zapoczątkowany Deklaracją Praw Człowieka i Obywatela z 1789 r. i kodeksem karnym francuskim z 1791 r.

Model francuski nazwano modelem klasycznym prawa karnego materialnego. Cechy tego modelu to:

a)    zasada nullum crimen sine lege et nulla poena sine lege (odpowiedzialność tylko za czyn zabroniony w ustawie, kara za czyn musi być przewidziana w ustawie);

b)    zasada równości wszystkich wobec prawa;

c)    zasada odpowiedzialności tylko za czyn zawiniony;

d)    zasada odpowiedzialności za czyn, nie za myśli;

e)    podział przestępstw na zbrodnie, występki i wykroczenia.

Za sprawą zwłaszcza Cesare Beccarii, autora książki „O przestępstwach i karach” 91764) powstała KLASYCZNA SZKOŁA PRAWA