3870136273

KPP 3/2007 61

________Problem .Prawa karnego międzynarodowego*

międzynarodowe do ścigania pewnej kategorii czynów i dokonuje transpozycji norm materialnoprawnych i procesowych do wewnętrznego porządku prawnego, przystępując w tym zakresie do międzynarodowych systemów współpracy w sprawach karnych. Drugi zachodzi wówczas, gdy społeczność międzynarodowa powołuje międzynarodowy organ sądowy i organy ścigania, których zadaniem jest bezpośrednia egzekucja zakazu prawa karnego międzynarodowego. Do podstawowych cech prawa karnego międzynarodowego zaliczyć wobec tego należy - wyrażone w łacińskiej maksymie aut dedere aut judicare - obowiązki do ścigania i ukarania lub do wydania sprawcy, obowiązek zapewnienia wzajemnej pomocy prawnej w ściganiu lub prowadzeniu rozprawy karnej przez organy krajowe lub międzynarodowe, dopuszczenie jurysdykcji uniwersalnej w sytuacji, gdy opieranie się na jurysdykcji krajowej znacząco utrudnia lub uniemożliwia ukaranie sprawcy poważnych naruszeń praw człowieka, w końcu ograniczenie ochrony przez powołanie się na immunitet¹².

Możliwe jest wobec tego szerokie lub wąskie podejście do prawa karnego międzynarodowego. W szerokim ujęciu, przedmiotem prawa karnego międzynarodowego będą wszystkie zagadnienia związane z internacjonalizacją prawa karnego, w tym w szczególności szeroko opisana lista przestępstw, od tych, które mają charakter transgraniczny (np. przestępstwa celne, przemyt narkotyków), po te, które sięgają genezą prawa norymberskiego i prawa humanitarnego, przez co określają przypadki najpoważniejszego naruszenia praw człowieka i dzielonych w danej kulturze prawnej fundamentalnych wartości, będące w związku z tym przedmiotem zainteresowania całej wspólnoty międzynarodowej. Istotę prawa karnego międzynarodowego w wąskim ujęciu stanowią regulacje zasad odpowiedzialności karną za poważne naruszenia praw człowieka ponoszonej przed międzynarodowymi organami sądowymi, a zatem tworzą zbiór norm określających zasady indywidualnej odpowiedzialności karnej za najpoważniejsze zbrodnie międzynarodowe, stanowiącą dla potrzeb oceny charakteru prawnego tych norm część prawa międzynarodowego. Tak pojęte prawo karne międzynarodowe dzieli się na:

- zasady i reguły o charakterze materialnym, określające znamiona zbrodni międzynarodowych, strukturę przestępstwa i zasady odpowiedzialności karnej, jak również cele i zasady wymiaru kary;

¹² Zob. np. Z. Galicki, Obligation to Extradite or Prosecute (aut dedere aut judicare), Pre-Uminary Report ofthe Special Rapporteur, 58* session of the ILC, 2006; L. Gardocki, Podwójna Przestępność czynu w prawie ekstradycyjnym, (w:) Problemy naukpenalnyćh. Prace ofiarowane Profesor Oktawii Górniok, Katowice 1996, s. 69-77.