3870136276

___Problem .Prawa karnego międzynarodowego* KPP 3/2007

65

z poszanowaniem ogólnej teorii źródeł prawa międzynarodowego i wykładni jego przepisów. Jednakże istota indywidualnej odpowiedzialności karnej wprowadza dodatkowe ograniczenia dotyczące podstaw odpowiedzialności i zasad interpretacji tworzących je reguł prawnych - w niektórych przypadkach prowadząc nawet do pytania o sprzeczność wskazówek interpretacyjnych płynących z tych dwóch reżimów. Punktem zwrotnym dla sygnalizowanych zagadnień stało się wejście w życie statutu rzymskiego Międzynarodowego Trybunału Karnego, wraz towarzyszącymi mu dokumentami - Elementami Zbrodni oraz Regułami Procesowymi i Dowodowymi, który doprowadził w istotnym stopniu do konsolidacji reguł prawa karnego międzynarodowego oraz usunął szereg wątpliwości odnoszących się do dostatecznego opisu czynu stanowiącego zbrodnię międzynarodową, jak też do treści gwarancji procesowych.

Ze wskazanych wyżej powodów, źródła prawa karnego muszą wpisywać się w strukturę źródeł prawa międzynarodowego, a w szczególności - uszanować relacje między poszczególnymi normami prawa. Zgodnie z powszechnie akceptowanym stanowiskiem w doktrynie prawa międzynarodowego - punktem wyjścia w ustaleniu katalogu źródeł jest art. 38 ust. 1 statutu Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, zgodnie z którym składają się nań:

-    konwencje międzynarodowe ogólne i specjalne, ustalające reguły wyraźnie uznane przez strony;

-    zwyczaj międzynarodowy, jako dowód istnienia powszechnej praktyki, przyjętej jako prawo;

-    zasady ogólne prawa, uznane przez narody cywilizowane;

-    a jako środek pomocniczy dla ustalenia treści norm - orzecznictwo sądowe oraz dorobek doktryny.

Art. 38 systematyzuje formalne źródła prawa międzynarodowego stanowiące podstawę uprawnień i obowiązków państw, które są przedmiotem rozstrzygnięć Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości.

Innymi słowy, wskazuje w ten sposób na procedury, za pomocą których normy prawa międzynarodowe stają się istotne prawnie. Artykuł ten, jakkolwiek zawsze stanowi on punkt wyjścia dla rozważania problematyki źródeł prawa międzynarodowego, nie tworzy on ich porządku i nie decyduje o ich ważności - został on przecież wyrażony w dokumencie, który sam należy do jednego z tych źródeł. Raczej jest tak, że autorytatywna pozycja zawartego w art. 38 usystematyzowania źródeł prawa międzynarodowego wiąże się z tym, że odzwierciedla ono utrwaloną praktykę państw i powszechne przekonanie o zasadności zrębów tego