W prawie cywilnym materialnym , czyli w tych normach normatywnych, większość przepisów ma charakter dyspozytywny, czyli strony mogą sobie regulować w sposób dowolny stosunek prawny.
Normy prawa materialnego niekiedy (bardzo rzadko) mają charakter kogenny (bezwzględnie obowiązujący) np. przedawnienie roszczeń
W procesie większość norm ma charakter bezwzględny ( imperatywny, kogenny).
W procesie bardzo rzadko są normy dyspozytywne np. właściwość przemienna sądu.
Postępowanie cywilne jest ulokowane w zakresie władzy sądowniczej działalności jurysdykcyjnej,(czyli działalności orzeczniczej).
Wymiar sprawiedliwości - jest to działalność sądów polegająca na konkretyzowaniu i realizowaniu norm prawnych w celu ochrony zasad praworządności.
Postępowanie cywilne jest częścią wymiaru sprawiedliwości.
Funkcje postępowania cywilnego:
1. konkretyzuje i realizuje normy prawne z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
2. wydaje zarządzenia, zwolnienia i zezwolenia mające znaczenia prawne
3. dokonuje czynności dokumentacyjno-rejestrowe
4. inne czynności przekazane sądowi na postawie przepisów szczególnych
A. ze względu na kryterium organu przed którym się toczy mamy:
1) postępowanie sądowe
a. postępowanie rozpoznawcze --postępowanie procesowe (sporne )
- postępowanie nieprocesowe ( niesporne) b. postępowanie egzekucyjne
2) postępowanie pozasądowe
postępowania cywilne | ||
sądowe |
pozasądowe |
postępowanie rozpoznawcze postępowanie egzekucyjne postępowanie procesowe (sporne)
postępowanie nieprocesowe (niesporne)
Poza tymi wszystkimi postępowaniami są postępowania pomocnicze - jego rola polega na zabezpieczeniu właściwego przebiegu postępowania rozpoznawczego ale również i egzekucyjnego.
np. jak świadek mieszka w Rzeszowie a postępowanie toczy się w Olsztynie to świadka przesłuchuje się w Rzeszowie, odtworzenie dokumentów.
Ponadto mówimy o międzynarodowym postępowaniu cywilnym - w nim występuje element obcy ( w rozumieniu zagraniczny).
2