20533

METODY EKSPERYMENTALNE STOSOWANE W FONETYCE

Metoda labiograficzna pozwala na utrwalenie ruchów warg przy wymawianiu poszczególnych głosek. Pomiędzy wargi osoby wymawiającej wkłada się kartkę okopconego papiery, na którym powstaje odbitka kształtu warg. W celu uzyskania obrazu artykułujących warg można się też posłużyć aparatem fotograficznym (jednak wszystkie zdjęcia muszą być dokonywane z tej samej odległości i w tych samych warunkach.

Metoda rentgenograficzna polega na fotografowaniu osoby mówiącej za pośrednictwem aparatu rentgenowskiego. Do jamy ustnej osoby fotografowanej wkłada się specjalnie przyrządzoną papkę mającą właściwość silnego pochłaniania promieni Róntgena. Dzięki temu na zdjęciach wyraźnie rysuje się w przekroju pionowe położenie warg, pozycja języka i podniebienia miękkiego wraz z języczkiem.

• w celu uzyskania obrazu kontaktów języka z dziąsłami, zębami i podniebieniem sporządza się model podniebienia osoby badanej. Sztuczne podniebienie maluje się na czarno i posypuje miałkim, białym proszkiem (zazwyczaj talkiem). Po włożeniu sztucznego podniebienia do jamy ustnej osoba badana wymawia jakąś głoskę wyjmuje model podniebienia. Tam, gdzie język zetknął się z podniebieniem, proszek został starty.

Metoda klmograficznai pozwala badać ruchy wiązadeł głosowych.

Kimograł składa się z walca poruszanego motorkiem elektrycznym, pokrytego okopconym papierem i pisaków. Jeden z pisaków, na który składa się piórko połączone z bębenkiem owiniętym cienką błoną, zapisuje linię drgań powietrza przechodzącego przez jamę nosową.

Do ust przykłada się metalowy lejek zakończony gumową rurą, łączącą się z membraną pisaka. Do jednego z otworów nosowych wkłada się zakończenie rurki, połączone z drugim pisakiem. Na papierze oklejonym wokół walca zapisywane są podczas m mówienia dwie linie krzywe, których wychylenia odpowiadają sile strumienia powietrza wydychanego z płuc przez obie jamy (ustną i nosową). Drgania wiązadeł głosowych przy artykulacji głosek dźwięcznych wyraźnie rysują się na wykresie.

Dźwięczność głosek można też badać, przykładając do szyi w okolicy krtani specjalne bębenki przenoszące drgania wiązadeł na piórko zapisujące.

Ponieważ walec kimografu obraca się z jednakową szybkością można dokładnie obliczyć czas trwania głosek, a nawet ich poszczególnych faz artykulacyjnych.

DŹWIĘK JAKO ZJAWISKO FIZYCZNE

Dźwięk - zaburzenie falowe występujące w jakimś ciele sprężystym. Źródłem dźwięku są drgania dowolnego ciała sprężystego.

Cechy dźwięku:

1) częstotliwość (liczba drgań na sekundę) - od niej zależy 2) wysokość dźwięku. 3) natężenie, tj. siła dźwięku, zależy od amplitudy drgań, 4) barv39 - zależy od formy drgań (a te od kształtu rezonatora).