22083

wykorzystywania pracy danej osoby w określonym przedziale czasu (np. przez 8 godzin dziennie, 5 dni w tygodniu). Natomiast rynki specyficznych czynników produkcji będących produktem przedsiębiorstw, takich jak np. półfabrykatów, elementów składowych itp. są na ogół rynkami zasobów tych czynników.

Warianty czynnika produkcji i ich własności

Mimo że w ekonomii, a w szczególności w makroekonomii, często używa się zbiorczych terminów np. rynek ziemi, rynek kapitału rzeczowego czy zwłaszcza rynek pracy, to jednak musimy zwrócić uwagę na fakt, że poszczególne czynniki zaliczane do poszczególnych kategorii czynników ogólnogospodarczych: ziemi, kapitału rzeczowego i pracy są znacznie zróżnicowane i w związku z tym należy w rozważaniach mikroekonomicznych wyróżniać różne warianty tego typu czynników i w związku z tym mówić również o wielu rynkach różnych wariantów czynników ogólnogospodarczych. Najbardziej oczywiste jest to stwierdzenie w odniesieniu do czynników wchodzących do grupy „kapitał rzeczowy" - innym wariantem czynnika „budynek" jest budynek mieszkalny, innym lokal sklepowy a jeszcze innym hala fabryczna, a więc musimy traktować oddzielenie rynki:    budynków mieszkalnych, lokali sklepowych i hal

fabrycznych. Podobnie innym wariantem czynnika „maszyny i urządzenia" jest ciężarówka, innym obrabiarka sterowana numerycznie, a jeszcze innym pług.

Mniej oczywiste jest jednak, zwłaszcza dla mieszkańców miast, istnienie różnych wariantów wąsko pojmowanego czynnika „ziemia". A jednak musimy odróżniać np. kawałek ziemi przeznaczony pod budowę od kawałków ziemi przeznaczonego pod uprawę, a na dodatek wśród tych ostatnich wyróżniać ich różne warianty w zależności od jakości gleby, stopnia melioracji, nawożenia itp.

Również w odniesieniu do „pracy" musimy wyróżniać szereg różnych wariantów tego czynnika. Do pewnego stopnia wariant pracy możemy utożsamiać z zawodem, choć pojęcie „wariantu pracy" jest w zasadzie pojęciem węższym niż „zawód". Na przykład istnieje jeden zawód inżyniera mechanika, ale można wyróżnić kilka wariantów pracy związanych z tym zawodem, np. przy nadzorze pracy maszyn w przedsiębiorstwie przemysłowym, w biurze konstrukcyjnym itd. Dlatego też omawiając w jednym z następnych rozdziałów problemy handlu pracą będziemy mówić nie o jednym rynku pracy, a o wielu rynkach różnych wariantów pracy.

Konkretny wariant czynnika produkcji będą charakteryzować m.in. jego produkcyjność oraz mobilność. Produkcyjność czynnika jest uogólnieniem omówionego wcześniej pojęcia wydajności pracy lub wydajności kapitału. Możemy więc mówić o produkcyjności przeciętnej danego czynnika produkcji i o jego produkcyjności krańcowej. Produkcyjność przeciętna czynnika produkcji mówi nam jaką wielkość produkcji możemy wytworzyć zużywając jednostkę danego czynnika, natomiast produkcyjność