24224

22. TEATR MŁODEJ POLSKI

Sytuacja dramaturgów Młodej Polski była bardziej zbliżona do sytuacji poetów aniżeli prozaików. To znaczy podobnie jak w poezji nastąpiła wielostronna , niecierpliwa i chłonna recepcja obcych dzieł dramatycznych, która spowodowała ośmielenie zarówno odbiorcy, jak twórców. Ta recepcja poprzedziła twórczość oryginalną.

Teatr polski jako instytucja, bez której nie ma rozwoju samodzielnej twórczości dramaturgicznej, właśnie w początkach Młodej Polski obudził się z uśpienia. Stało się to najpierw w Krakowie za sprawą Tadeusza Pawlikowskiego, ale inspiracja sięgnęła iychło innych środków. Autorytet sceny polskiej jako swoistej i jedynej mównicy narodowe, w tym sensie specjalnie widoczny w Warszawie, autorytet i pozycja wielkich aktorów pozwoliły pod koniec stulecia podjąć zadania coraz trudniejsze.

Dotyczyły te zadania wewnętrznego nowatorstwa teatralnego, stworzenia zasad gry zespołowej, nowoczesnej reżyserii i oprawy plastycznej. W charakterystyczny sposób ułożył się ciąg owych zadań, specjalnie widoczny na scenie krakowskiej. Chodziło w nim zarówno o stosunek do polskiego dramatu romantycznego jako najwyższego pułapu narodowej tradycji teatralnej, jak o stosunek do współczesnego repertuaru europejskiego. I tak na przykład za wieloletniej dyrekcji Stanisława Koźmiana był grywany często Słowacki, ale tylko takie jego tytuły, które uchodziły za sceniczne, to znaczy zgodne z werystyczną praktyką teatni mieszczańskiego.

Odnowa repertuaru i stylu gryzą dyrekcji Tadeusza Pawlikowskiego dokonała się głównie poprzez kontakt z ówczesnym repertuarem europejskim, jeszcze bez sięgnięcia po pułap najwyższy tj. niesceniczny. Dopiero za dyrekcji Józefa Kotarbińskiego na scenę teatni polskiego wszedł Kordian oraz Dziady.

Tak przebiegające osiągnięcia teatni stały się jedną z podstaw, które umożliwiły aktualną kontynuację podobnego stylu teatralnego. Taką przecież kontynuacją była zdumiewająco nowatorska od strony zjawiska teatralnego twórczość Stanisława Wyspiańskiego.

Dorobek dramaturgiczny Wyspiańskiego, zarówno na skutek wagi poruszonych problemów , jak nowatorstwa osiągnięć artystycznych, niesłusznie przesłonił to, że twórczość młodej polski była w tym zakresie bardzo urozmaicona i wielokierunkowa.

Na scenach teatru polskiego wystawiano sztuki między innymi

1.    Przybyszewskiego> podejmował problematykę buntu modernistycznego, z elementami nastroju tragicznego

2. Rittnera i Perzyńskiego> dramaty podejmowały tematykę obyczajową, wyrażoną w realistycznej konwencji scenicznej.

3. Zapolską

4.    Adolfa Nowaczyńskiego> pisarz stanowczo niedoceniany, swoją oryginalność ujawnił głównie na tle górującego histoiycyzmu.

5.    Stanisława Wyspańskiego

K. Wyka, Młoda Polska. Szkice z problematyki epoki, Kraków, 1977