17865

(sofiści, Platon, Arystoteles) lub na oznaczenie logiki (stoicy); jako teoria rzeczywistości stanowiącej proces rozwoju ducha przez powstawanie i znoszenie przeciwieństw oraz metoda rozumowania polegająca na

• epistemologia (gr. episteme - „wiedza; umiejętność, zrozumienie"; logos - „nauka; myśl") teoria poznania lub gnoseologia -dział filozofii, zajmujący się relacjami między poznawaniem, poznaniem a rzeczywistością. Epistemologia rozważa naturę takich pojęć

przechodzeniu od danego pojęcia (teza)jak: prawda, przekonanie, sąd, spostrzeganie,

do jego przeciwieństwa (antyteza) i łączeniu ich w wyższą jakość (synteza). • egzystencja (łac. existere z ex "na zewnątrz" i sistere "stać, znajdować się") - byt, istnienie, warunki życia. Egzystencjalizm- człowiek nie jest czymś skończonym.Według egzystencjalizmu rzeczywistość ludzka jest rozdarta na sferę świadomości i sferę rzeczy, co nieuchronnie prowadzi do alienacji człowieka: losy jednostki ludzkiej nie podlegają moralnemu, historycznemu czy też obyczajowemu zdeterminowaniu (indeterminizm), jest

wiedza czy uzasadnienie.

•    esencjalizm (łac. essentia - istota, treść) (w filozofii esencja=idea); pogląd filozoficzny, który twierdzi że pod powierzchnią obserwowalnych zjawisk ukrywa się właściwa, istotna rzeczywistość.

•    estetyka (gr. aisthetikos - odczuwający) -jedna z dziedzin filozofii teorii wartości obok etyki, która zajmuje się zagadnieniami piękna i brzydoty, harmonii i dysharmonii.

•    etyka (gr. ethos - "zwyczaj") - dział filozofii, zajmujący się badaniem moralności i tworzeniem systemów myślowych, z których można wyprowadzać zasady moralne.

ona zatem całkowicie wolna i może z tą • eudajmonia - stan pełnego, racjonalnie wolnością uczynić to, co jej się podoba, uzasadnionego zadowolenia i satysfakcji z Tworzy wszelkie wartości i decyduje o własnego życia, którego osiągnięcie było sensie własnego istnienia. Może być podstawowym celem każdego rozsądnego "bytem nieprawdziwym" lub też "bytem człowieka.

prawdziwym".    • filozofia (gr. phileo - kochać, sophia -

Według egzystencjalizmu egzystencja mądrość),umiłowanie mądrości,wiedza / nauka poprzedza esencję. Człowiek zaś ponosi o wszystkim, nauka zajmująca się ogólnymi, pełną odpowiedzialność za swoje czyny, podstawowymi zagadkami świata: naturą co stwarza poczucie samotności,    istnienia i rzeczywistości, poznawalnością

zwłaszcza przed śmiercią.

•    ekstraspekcja (łac. extra 'na zewnątrz', specto 'patrzę')w teorii poznania termin oznaczający obserwację świata zewnętrznego.

•    empiryzm ( gr. empeirfa -"doświadczenie") -

doktryna filozoficzna głosząca, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie lub przede wszystkim, bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata

zagubienia i zagrożenia w świecie, lęk, prawdy czy tym, jakie działanie jest pożądane.

Filozofia jest refleksją nad rzeczywistością.

Dział wiedzy dostarczający najogólniejszej interpretacji rzeczywistości.

•    forma - (morphe) jest cechą substancji kształtującej się i trwającej. Może podlegać zniszczeniu.u stoików forma była pojmowana jako czynny, ale materialny pierwiastek bytu, źródło ruchu i życia(pneuma), a np. w filozofii I. Kanta pojęcie formy nabrało szczególnego znaczenia, jako "aprioryczne formy oglądu" dane umysłowi.

•    gnoza (gr. gnosis "poznanie, wiedza") -

zewnętrznego, zaś wszelkie idee, teorie forma świadomości religijnej, system

itp. są w stosunku do nich wtórne.

• episteme (gr. episteme - „wiedza; umiejętność, zrozumienie", łac. scientia - wiedza) wiedza pewna, niepodważalna, uzasadniona. W filozofii Platona - wiedza dotycząca prawdziwego świata idei, poznawana

która dotyczy świata zmysłowego, złudnego.W filozofii greckiej episteme (wiedzę teoretyczną) przeciwstawiano także techne (umiejętności praktycznej).

sprzeciwu. Gnoza to wiedza przynosząca zbawienie. Gnostycy głoszą istnienie prawdy hermetycznej, ukrytej. Człowieka przedstawiają jako istotę uśpioną pogrążoną w odrętwieniu. Wiedza oznacza przebudzenie. Zas. cechą światopoglądu g. jest przekonanie o upadku Ducha i uwięzieniu

rozumowo, w przeciwieństwie do doksy.w świecie.

hylemorfizm (gr. hyle = materia, morphe = kształt)- stanowisko w teorii bytu i filozofii przyrody, według którego każdy byt jest ukonstytuowany przez materię i formę, można wyjaśnić przechodzenia jednej substancji w