17907

obowiązek sądu do orzeczenia sankcji, gdy zostaje naruszona norma. Norma sankcjonująca ma zastosowanie wtedy, gdy zostaje naruszona norma sankcjonowana.

Według koncepcji trójelementowej norma prawna składa się z trzech części: hipotezy, dyspozycji, sankcji. Hipoteza zawierająca opis sytuacji, w której norma znajdzie zastosowanie lub opis cecłi adresata normy prawnej. Adresatem normy jest także osoba wskazana w hipotezie normy. Wyróżnia się w hipotezie elementy podmiotowe i przedmiotowe. Elementy podmiotowe wskazują adresata normy jego cechy, cel działania podmiotu prawa. Elementy przedmiotowe odzwierciedlają stany, zjawiska lub zdarzenia zewnętrzne w stosunku do adresata np. czas i miejsce działania praw przyrody, zachowania ludzkie. Hipoteza stanowi najbardziej rozbudowany element normy prawnej. Dyspozycja ma na celu określenie obowiązku lub uprawnienia adresata normy prawnej. Opisuję pożądane zachowanie się adresata normy. Jest sformowana w postaci dozwolenia, zakazu lub nakazu. Trzecim elementem jest sankcja, która określa w jaki sposób powinny zareagować organy państwowe w razie niezastosowania się adresata do dyspozycji normy, stanowi człon normy prawnej lub objęta jest treścią odrębnej normy funkcjonalnie związanej z normą podstawową. Problematyka sankcji cywilnoprawnej nie została, jak dotąd szerzej opracowana. Wyróżniamy następujące rodzaje sankcji prawnych: karna, egzekucyjna, nieważności czynności prawnej. Sankcja kama( depresyjna ) polega na ograniczeniu swobód osobistych. Najbardziej radykalny rodzaj tej sankcji to kara śmierci. Sankcja egzekucji dąży do wyegzekwowania określonego zachowania, wymuszenia określonych zachowań, najczęściej wbrew woli np. publiczne przeprosiny. Odnosi się też do przywrócenia stanu poprzedniego, naprawienia szkody. Sankcja ta występuje w normach prawa cywilnego i administracyjnego. Sankcja nieważności wskazuje, że czynności dokonane i niezgodne z dyspozycją są nieważne. Nie niosą ze sobą skutku prawnego. Jest to sankcja typowa w normach prawa cywilnego i rodzinnego.

Normy prawne ze względu na zakres swobód można podzielić na normy bezwzględnie obowiązujące, normy względnie obowiązujące, normy semiimperatywne. Wszystkie normy prawa cywilnego z założenia są prawem powszeclinie obowiązującym, jednakże w konstrukcji poszczególnych norm cywilnoprawnych, w zależności od tego, jak pracodawca określa okoliczności ich zastosowania, dostrzec należy elementy, które różnicują ich moc wiążącą.

Normy prawne bezwzględnie wiążące (ius cogens), zwane też imperatywnymi charakteryzują się tymże wiążą w sposób bezwzględny, oznacza to, że ich zastosowanie nie może być wyłączone ani ograniczone wolą stron stosunku cywilnoprawnego. Ten rodzaj normy dominuje na obszarze prawa rzeczowego. Obowiązują bezwzględnie każdego adresata niezależnie od jakichkolwiek uwarunkowań. Przykład takiej normy arL 13 paragraf 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego: „ Nie może zawrzeć małżeństwa, kto już pozostaje w związku małżeńskim”.

2