26135

M. Harris, Matka krowa, Potlacz

-materializm kulturowy: wytwory i kształt kultury są uzależnione od czynników geograficznych, społecznych, politycznych, wbrew twierdzeniom R. Benedict, mają racjonalne podłoże, stanowią niejako „nadbudowę ideologiczną” wtórną wobec materialnych potrzeb

-przykłady racjonalnych podstaw zjawisk:

•    niezrozumiała dla ludzi Zachodu „świętość” krowy w Indiach, objawiająca się między innymi zakazem zabijania, uznaniem zwierzęcia za członka rodziny:

-    w Indiach występuje deficyt zwierząt pociągowych (konieczność reprodukcji wołów) do orania pól

-    gnój krów stanowi paliwo, nawóz i materiał podłogowy - pozwala na zarobek ze zbioru i sprzedaży

-    mleko jest podstawą odżywiania małych dzieci

-    członkowie niektórych kast odżywiają się padłym bydłem

-    dla wielu biednych rodzin posiadanie krowy stanowi podstawę egzystencji i pozwala na przetrwanie ich gospodarstw

•    tzw. potlacz [chinook, ‘dawać’], uroczyste zgromadzenie plemienne, organizowane przez społeczności indiańskie z pn.-zach. wybrzeża Ameryki Pa; m. in. plemię Kwakiutlów z wyspy Vancouver opisane przez Ruth Benedict

-    celem potlaczu było utrzymanie dotychczasowego lub osiągnięcie wyższego prestiżu społ. przez organizującego potlacz wodza, który poprzez demonstracyjne rozdawanie, a czasem i niszczenie dóbr (żywności, płytek miedzianych i derek) odpowiadał na wyzwanie skierowane do niego podczas poprzedniego podaczu przez wodza innego klanu czy plemienia;

-    dążenie do prezentacji posiadanych dóbr, obdarowanie sąsiada większymi dobrami wytwarza poczucie wyższości

-    rządząca potlaczem zasada rywalizacji nakazywała rozdanie lub zniszczenie większej ilości dóbr w kolejnym potlaczu w celu uzyskania przewagi nad innymi wodzami

-    rywalizacja integruje np. różne wioski (zasada wzajemności)

-    podobny schemat można zauważyć w kapitalizmie: prestiż bywa osiągany poprzez stan posiadania prezentowany na drodze ostentacyjnej konsumpcji, sukces jest osiągany w warunkach konkurencji i wymaga podjęcia coraz większego wysiłku