2660

form zbiorowości ludzkich, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie; siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia zachodzące w zbiorowościach".

2. POWSTANIE I ROZWÓJ SOCJOLOGU.

Socjologia jest nauką młodą. Powstała półtora wieku temu.

W starożytności powstały pierwsze w dziejach europejskiej myśli teorie społeczeństwa. Autorami najbardziej znanych koncepcji byli Platon i Arystoteles. - starożytni greccy filozofowie V i IV wieku przed naszą erą.

Poglądy społeczne Platona znajdują odzwierciedlenie w dialogu ..Państwo". U podstaw budowy idealnego państwa wg Platona leży zasada podziału pracy. Społeczeństwo znajduje się w stanie chaosu, zanim nie będzie ustanowiony taki porządek, w którym obywatel wykonuje swoje obowiązki i nie ingeruje w sprawy innych obywateli. W nauce Platona są zalążki tego, co będzie w przyszłości stanowić przedmiot socjologii - formy i sposoby współdziałania ludzi, którzy wszyscy razem tworzą społeczeństwo. Platon uważa, że powstanie społeczeństwa czy państwa - które to pojęcia są dla niego tożsame - zaczyna się od przestrzeni ludzkiego współdziałania.

Po wyodrębnieniu typów politycznego państwa Platon wyciąga wniosek, że główną przyczyną zepsucia społeczeństwa i ustroju państwa jest chciwość i jej zgubny wpływ na ludzi. Społeczno-polityczne formy przekształcają się w swoje przeciwieństwo. Dzieje się tak przede wszystkim w wyniku działań tych czy innych grup społecznych burzących istniejący tryb rządów.

Jeszcze bliższa socjologii jest analiza jakiej dokonał Arystoteles w swoim dziele ..Polityka". Wg Arystotelesa fundament porządku społecznego stanowi średnia klasa, niedoskonałość społeczeństwa należy korygować moralnym doskonaleniem ludzi, a nie jednakowym rozdziałem dóbr.

W epoce Odrodzenia pojawiła się nowa wiedza o życiu społeczeństwa. Erazm z Rotterdamu, Tomasz Morus, Mikołaj Machiavelli, Michael Montaigne rozpatrując problematykę stosunków międzyludzkich, porządku społecznego, zasad moralnych, próbowali stworzyć model społeczeństwa idealnego. Pod koniec epoki Oświecenia w sposób zasadniczy zmieniają się poglądy na społeczeństwo i miejsce człowieka w nim. Przyczynia się do tego intensywny rozwój produkcji i innych dziedzin życia społecznego oraz coraz bardziej złożony charakter stosunków międzyludzkich. Stopniowo kształtuje się potrzeba poznania problemów społecznych co można rozpatrywać jako zwiastun socjologii.

W XVIII wieku francuski myśliciel Charles Louis Montcsguicu (Monteskiusz 1689 - 1755) w swoim głównym dziele „O duchu praw” zaproponował nową wizję natuiy praw rządzących życiem społecznym. Usiłował on wytłumaczyć naturę człowieka za pomocą zewnętrznych czynników bytu ludzkiego. Rozwój życia społecznego wg Monteskiusza zależy nie tyle od czysto przyrodniczych warunków ile od procesów ekonomicznych, prawnych i politycznych. W dziełach Monteskiusza teoretyczne idee dotyczące bytu społecznego są podbudowane bogatym materiałem empirycznym.

Francuscy myśliciele Jean Jaegues (1712 - 1778), Clande Hfinri de Saint - Simon (1760 -1825) przeanalizowali rzeczywistą sytuację społeczno-polityczną, sformułowali podstawy

2