26773

2

Materiałoznawstwo - obróbka ciepbta

-    wyżarzanie grafityzujące stosowane najczęściej dla żeliwa białego i mające na celu rozkład cementytu na grafit,

-    wyżarzanie odwęglające, którego celem jest usunięcie węgla z powierzchni elementu,

-    wyżarzanie przegrzewające celem którego jest otrzymanie grubego ziarna np. w celu polepszenia obrabialności stali.

2. Hartowanie

Jest to zabieg cieplny polegający na nagrzaniu elementu do odpowiedniej temperatury (powyżej A₍i-A_t3), wygrzaniu przy tej temperaturze i następnie dostatecznie szybkim oziębieniu w celu otrzymania struktury martenzytycznej (przemiana żelaza y na żelazo a bez zmiany koncentracji węgla w roztworze stałym) lub bainitycznej (mieszaniny ferrytu przesyconego węglem i węglików). Ma ono na celu zwiększenie twardości stali. Wysokość temperatury nagrzania przy hartowaniu zależy od składu chemicznego stali, a szczególnie od zawartości węgla. Należy również brać wielkość przedmiotu, a czas wygrzewania musi być na tyle długi aby przemiany zachodzące podczas hartowania nastąpiły w całym przekroju obrabianego elementu. Cecha określającą przydatność stali do obróbki cieplnej jest tzw. hartowność, czyli zdolność do tworzenia struktury martenzytycznej podczas hartowania. Różne gatunki stali hartują się na różną głębokość. Maksymalna średnica, przy której próbka zostaje zahartowana na wskroś jest nazwana średnicą krytyczną. Średnica krytyczna dla bardziej energicznych ośrodków chłodzących (woda) jest większa niż dla ośrodków clrłodzących wolniej.

Ośrodki chłodzące z uwagi na stan skupienia można podzielić na stałe, ciekłe i gazowe. Najczęściej stosowane są ośrodki ciekłe do których zaliczamy;

-    wodę i roztwory wodne,

-    oleje i tłuszcze,

-    stopione sole i metale.

Na hartowność stali ma wpływ wiele czynników, z których najważniejsze to skład chemiczny stali, dodatek intensyfikatorów, wielkość ziarna, jego jednorodność oraz nie rozpuszczone cząstki jak tlenki, węgliki, azotki.

Ze względu na sposób chłodzenia wyróżniamy następujące rodzaje hartowania:

-    hartowanie zwykłe, celem którego jest uzyskanie struktury martenzytycznej,

-    hartowanie stopniowe, którego celem jest zmniejszenie naprężeń własnych przy zachowaniu wysokiej twardości,

-    hartowanie izotermiczne, celem jest otrzymanie struktury bainitycznej,

-    hartowanie powierzchniowe, polegające na wytworzeniu struktury maretnzytycznej w cienkiej warstwie przypowierzclmiowej

W zależności od sposobu nagrzewania wyróżniamy:

-    hartowanie indukcyjne,

-    hartowanie płomieniowe,

-    hartowanie kąpielowe,

-    hartowanie kontaktowe,

-    hartowanie elektrolityczne 3. Odpuszczanie

Jan Wrona