i zagospodarowania terenu. Decyzja taka może być wydana, jeśli co najmniej jedna działka sąsiednia, dostępna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na określenie wymagań dotyczących zabudowy. Teren musi też mieć dostęp do drogi publicznej, a istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu wystarczać dla tej inwestycji. Nieruchomość nie może być też działką rolną lub leśną, która wymaga zmiany przeznaczenia. Wymogi te nie dotyczą zabudowy zagrodowej, gdy powierzchnia gospodarstwa rolnego związanego z tą zabudową przekracza średnią powierzchnię gospodarstwa rolnego w danej gminie.
Warunki określone w art. 48 ust. 2 prawa budowlanego są jedynie warunkami wstępnymi, a ich spełnienie nie oznacza jeszcze automatycznej legalizacji samowoli. Spełnienie tych warunków jest bowiem jedynie przesłanką wstrzymania prowadzenia robót budowlanych. Po ich spełnieniu inspektor nadzoru budowlanego wydaje także postanowienie, w którym ustala wymagania dotyczące niezbędnych zabezpieczeń oraz nakłada obowiązek przedstawienia w ściśle wyznaczonym terminie odpowiednich dokumentów.
Pierwszym i bardzo ważnym dokumentem, który musi przedstawić właściciel, chcący zalegalizować samowolę, jest zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o zgodności budowy z ustaleniami obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Jeśli takiego planu w gminie nie ma, to właściciel samcwoli musi przedstawić ostateczną decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Przedstawienie tych dokumentów konieczne jest do stwierdzenia, że wybudowany obiekt nie narusza przepisów o zagospodarowaniu i planowaniu przestrzennym oraz że na terenie, na którym został wzniesiony, przewidziana jest zabudowa, którą on reprezentuje, czyli np. jednorodzinna, przemysłowa.
Kolejnymi dokumentami, które musi przedstawić właściciel chcący zalegalizować samowolę, są cztery egzemplarze projektu budowlanego Do egzemplarzy tych trzeba również dołączyć opinie, uzgodnienia, pozwolenia i inne dokumenty wymagane przez szczegółowe przepisy. Do tych szczegółowych przepisów zaliczane są przede wszystkim ustawy: o drogach publicznych (Dz.U. z 2007 r. nr 19, poz. 115), prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r. nr 129, poz. 902), o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz.U. z 2006 r. nr 122, poz. 851), Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019), prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. nr 228, poz. 1947) oraz o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568). Wymagane jest także zaświadczenie, że osoby, które wykonywały np. projekt budowlany, są wpisane na listę odpowiedniego samorządu zawodowego, co oznacza, że mają stosowne uprawnienia budowlane.
W postępowaniu legalizacyjnym konieczne będzie również przedstawienie oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane Nie oznacza to, że osoba chcąca dokonać legalizacji musi być właścicielem nieruchomości. Może mieć ona bowiem również np. prawo użytkowania wieczystego, prawo dzierżawy nieruchomości.
Jeżeli legalizacja dotyczy obiektów budowlanych, których wykonanie moZe stwarzać poważne zagrożenie dla użytkowników, takich jak np. obiekty energetyki jądrowej, rafinerie, zakłady chemiczne, zapory wodne lub których projekty budowlane zawierają nowe, niesprawdzone w krajowej praktyce, rozwiązania techniczne, nieznajdujące podstaw w przepisach i Polskich Normach, to do wniosku o ich legalizację należy dołączyć również specjalistyczną opinię