29827

Morfologia osobowości rozumiana jako stopień współzależności między jednostkę a kulturą wydaje się wtedy całkiem możliwa.

Morfologia wielu takich losów i ich odzwierciedleń w świadomości, czyniona po to, by odkryć mechanizm losu i świadomości narodu, proces przemian kultury i społeczeństw, doprowadzić może do syntezy jednostkowego i ogólnego w formie analizy naukowej. Propp inspiruje do takich prób.

2. Przedmowa.

morfologia nauka o formach ( w botanice nauka o budowie roślin)

W sferze bajki ludowej, folklorystycznej możliwe jest rozpatrywanie form i ustalanie prawidłowości budowy z taką samą precyzją, z jaką możliwe jest badanie morfologiczne tworów organicznych. Jest to uzasadnione w odniesieniu do bajek magicznych, bajek sensu stricte.

TREŚĆ KSIĄŻKI

1.Przyczynek do historii problemu

Badania bajki nie opierają się na olbrzymiej ilości zebranego materiału badawczego, ale na odpowiednich metodach badawczych. Właściwa klasyfikacja to jeden z pierwszych szczebli opisu naukowego (sama jednak powinna być wynikiem uprzedniego opracowania). Najprostsza klasyfikacja bajek to podział na bajki o treści czarodziejskiej, bajki obyczajowe i o zwierzętach (ale przecież bajki o zwierzętach zawierają elementy czarodziejskie!). Bajka przypisuje jednakowe działania ludziom, zwierzętom i przedmiotom.

Bajka magiczna ma szczególną konstrukcję. Istnieje podział bajek na grupy (Wundta - np. bajki, baśnie mitologiczne, moralne, żartobliwe, o zwierzętach czy o pochodzeniu), ponadto istnieje klasyfikacja ze względu na fabułę. Bajki maja szczególną właściwość: części składowe jednej bajki można bez żadnych zmian przenieść do innej (np. postać baby jagi pojawia się w wielu bajkach), co jest cechą charakterystyczną bajki ludowej. Nie istnieją obiektywne kryteria oddzielenia jednej fabuły od drugiej. Aarne, fiński badacz bajek sporządził indeks fabuł, nazwał te fabuły typami i każdy typ otrzymał swój numer (niestety często podobieństwo fabuł oraz brak możliwości w pełni obiektywnego rozgraniczenia ich powodują, że często nie wiadomo jakim numerem ją opatrzyć). Wg niego w bajkach magicznych występują kategorie (np. czarodziejski przeciwnik, małżonek lub małżonka, zadanie, pomocnik, przedmiot). Indeks jego, choć jest przydatny w badaniach sugeruje niesłuszne wyobrażenia o meritum sprawy.

Kolejną ważną dziedziną badań bajkoznawczych jest MERYTORYCZNY OPIS BAJKI. Badacze zajmujący się opisem merytorycznym często nie zajmują się klasyfikacją i vice versa. Jeśli jednak badacz skupia się i na opisie i na klasyfikacji to właśnie opis prowadzony jest w ramach założonej z góry klasyfikacji.

Wiesiełowski przez fabułę rozumie kompleks motywów. Motyw można dopasować do różnych fabuł. Dją nłęgo motyw jest czymś pierwotnymi fabułą wtórnym

Teoria ta jest jednak zasadą ogólną, należałoby jednak stwierdzić, że motyw nie jest ani jednoczłonowy, ani rozkładalny, co próbował dowieść Bedier.

Żywy język stanowi pewien konkret, gramatyka zaś jest jego abstrakcyjnym substratem. Owe substraty leżą u podstaw bardzo wielu zjawisk życia i na to właśnie zwrócona jest uwaga nauki. Bez zbadania owych abstrakcyjnych podstaw nie można określić ani jednego konkretu.

Jeśli nie potrafimy podzielić bajki na jej części składowe, to nie będziemy mogli dokonać prawidłowego porównania. A jeśli nie dokonamy prawidłowego porównania to zbadamy powiązań tej bajki z np. religią, mitami, innymi krajami.

II Przedmiot i metoda badań

Za bajki magiczne Propp przyjmuje bajki wyodrębnione u Aamego pod numerami 300-749. Jest to termin zastępczy, sztuczny.

Morfologia bajki to opis według jej części składowych oraz stosunku części względem siebie i względem całości. Bajka niejednokrotnie przypisuje jednakowe działania różnym postaciom. Jakkolwiek różnorodni są bohaterowie bajki, to często czynią to samo. Sam sposób realizacji funkcji stanowi wielkość zmienną, funkcja zaś jako taka jest wielkością stałą (ważne jest co ktoś robi, mniej kto to jest).

Funkcje osób działających są to takie części składowe, którymi można zastąpić motywy Wiesiełowskiego bądź elementy Bediera, liczba funkcji jest niezmiernie mała zaś postaci niezmiernie duża. Tym tłumaczy się dwojaka właściwość bajki magicznej (z jednej strony jej

2