2990

do króla. Miał on postać zrazu organizmu jednoizbowego. W okresie Xivw. ustaliła się dwuizbowa struktura parlamentu, złożonego z Izby Lordów i z Izby Gmin. Do składu parlamentu należał też król. Bez zgody króla i obu izb. żadna uchwala nie mogła nabrać mocy prawa. Do Izby Lordów wchodzili bezpośredni wasale króla, świeccy i duchowni, zwani lordami lub parami Anglii. Do Izby Gmin wchodzili przedstawiciele średniej szlachty i miast królewskich, wybierani w hrabstwach i gminach miejskich na podstawie cenzusu majątkowego. Każde miasto królewskie wybierało po dwóch przedstawicieli, wybory do Izby Gmin odbywały się nie na podstawie prawa wyborczego, lecz na gruncie przywileju, którego król udzielił. Przywileje takie zaprzestał król wydawać w trzecim dziesięcioleciu XV w. Stosowano cenzus majątkowy. Do zakresu uprawnień parlamentu należało wyłącznie prawo do ustanawiania nowych podatków, ustawodawstwo oraz elementy sądownictwa. Inicjatywę mógł podjąć także sam parlament, uchwała pochodząca wyłącznie od parlamentu nazywała się petycją, kierowaną do króla. Król odpowiadał na nią pismem, noszącym nazwę bill. Ustawę natomiast nazywano aktem. Izba Lordów była najpierw sądem właściwym dla samych lordów oraz przyjmował mogła apelacje. Izbie Gmin służyło prawo oskarżania dygnitarzy państwowych, z wyjątkiem króla, o naruszenie prawa, przestępstwo (IMPEACHMENT ) i kierowania sprawy, celem ukarania, do Izby Lordów. W przypadku, gdy chciano się pozbyć niewygodnego ze względów politycznych dygnitarza, który jednak nie naruszał prawa i dlatego nie mógł zostać oskarżony stosowano tzw. act of attainder, ustawę imienną, zawierającą wyrok, przeważnie śmierci, czasem konfiskaty dóbr i wygnania, dla konkretnej osoby. Podejmowano ją i uchwalano, bez jakiejkolwiek rozprawy, wobu izbach i za akceptacją króla. Z impeachment i act of attainderw państwie konstytucyjnym rozwiną się zasady odpowiedzialności konstytucyjnej i politycznej rządu. Członkowrie Izby Gmin, wybierani przez mieszkańców swoich okręgów, otrzymywali instrukcje od swoich wyborców. Reprezentowali więc w ten sposób nie naród, jako całość, lecz tych którzy ich wybrali. Od XV w. jednak mogli już glosować według swego uznania. W okresie absolutyzmu parlament zwoływany był rzadziej. W1539 r. parlament zezwoli królowi na wydawanie dekretów z mocą ustawy, zwanych proklamacjami. Wzmocniło to znacznie monarchę i może być postrzegane jako autoeliminacja parlamentu. Centralny zarząd państwa spoczywał oczywiście w rękach króla, lecz wykonywany był przy pomocy rady królewskiej i urzędników ministerialnych. Od Henryka VIII radę królewską nazywano Radą Tajną. Wchodzili do niej na podstawie nominacji króla: lord kanclerz, kanclerz szachownicy oraz sekretarze stanu. Było ich dwóch: północny i południowy. Szachownica zajmowała się sprawami skarbowymi. Tzw. strażnicy pokoju mieli charakter policyjny, początkowo różne sprawy kierowali do szeryfa, a w XIV w. działali samodzielnie i przekształcali się w sędziów pokoju. Poza sądownictwem karnym skupiali w swym ręku całą lokalną władzę zarządzającą. Najniższym okręgiem samorządu była parafia. Źródłem sprawiedliwości był król. Sądownictwo królewskie uległo stabilizacji w 1295 r. W najwyższej instancji funkcjonowało 5 sądów (Izba Lordów, Sąd Spraw Pospolitych - sprawy cywilne, Sąd Ławy Królewskiej - sprawy karne. Sąd Eksczekieru - sąd skarbowy, Sąd Kanclerski -tworzył equity law). Okres absolutyzmu uzupełnił 2 sądy: Sąd Izby Gwiaździstej i Sąd Wysokiej Komisji dla spraw kościelnych. Ostatnie 2 sądy zniosła ustawa parlamentu z 1641 r. Anglia dzieliła się na 6 okręgów sądowych, w których działali sędziowie królewscy przyjeżdżający raz w roku dla rozstrzygnięcia spraw karnych i cywilnych w imieniu króla. Sędziowie ci to koronerzy. Specjalną wagę przywiązyw/ano do sądownictwa przysięgłych, które było formą udziału czynnika społecznego w procesie.