28365

Lipidy podobnie jak białka stanowią blisko połowę masy błony komórkowy nadając jej płynność oraz elastyczność. Związki te wykazują charakter amfipatyc/Jiy, co oznacza, tc każda cząsteczka lipidu posiada jeden koniec o charakterze hydrofilnym, natomiast przeciwległy o charakterze hydrofobowym. Grupy hydrofilne zwróoonc są na zewnątrz i stanowią je główki fosforanowe wraz z podstawnikami. Z kolei grupy hydrofobowe skierowane są do wewnątrz błony i stanowią je łańcuchy acylowe wystające z glicerolowcgo rdzenia. Obydwie warstwy lipidowe ściśle do siebie przylegają Lipidy błonowe mają postać cieczy o konsystencji oleistej. Stopień jej płynności jest zależny głównie od ilości podwójnych wiązań, długości łańcuchów acyiowych w kwasach tłuszczowych oraz liczby cząstek cholesterolu. Im hardziej łańcuchy są dłuższe i nasycone oraz ira więcej zawierają cholesterolu, tym hardziej są sztywne i wykazują mniejszą płynność. Lipidy stanowią barierę dla większości cząstek hydrofitowych. Przez lipidy przenikają małe cząsteczki, jak np. Oj, COj, CjHjGH. Każda warstwa posiada odmienny skład, w związku z tym wykazuje cechy asymetrii.

Lipidy wchodzące w skład Mony komórkowej można podzielić na trzy podstawowe typy:

•    fosfolipidy - do głównych fosfolipidów błonowych należą m.ia fosfogłicerydy, fosfatydylocholina, fosńrtydyioctanolamina, fosfatydyloseryna, fosfotydykiinozytol.

•    glikolipid)' - lokalizują się jedynie po strome zewnętrznej i związane są z błoną w sposób trwały. Uczestniczą w kontaktach międzykomórkowych. Należą do nich m.in.gangliozydy i cerebrozydy.

•    cholesterol jest sterydem, którego krótkie, spłaszczone i sztywne cząsteczki wnikają pomiędzy fragmenty fosfolipidów zarówno części zewnętrznej jak i wewnętrznej błony komórkowej. Jego obecność związana jest z płynnością i pr/jąws/czaluością błony. Większa ilość cholesterolu czyni błonę bardziej stabilną (sztywną) i mniej przepuszczalną.

Węglowodany - węglowodany wchodzące w skład błon należą do oligosacharydów i stanowią ok. 5% jej masy. Wiążą się zarówno z białkami, jak i lipidami wyłącznie zewnętrznej powierzchni błony. Reszty cukrowe wzmacniają Monę od zewnątrz, odgrywają zasadniczą rolę w komunikacji międzykomórkowej oraz determinują jej immunogenność.

Cytosol

Macierz cytoplazmy zwana cytosolem jest bezpostaciową masą o postaci żelu zajmującą ok. 55% objętości komórki Blisko 20% cytosolu stanowią białka, głównie enzymatyczne, pełniące istotne funkcje w licznych przemianach metabolicznych zachodzących na obszarze cytoplazmy Do najważniejszych należą reakcje glikolizy, glikoncogenezy, syntezy kwasów tłuszczowych, aminokwasów, sacharydów i nuklcotydów. W cytosol u zawieszone są organelła, rybosomy, kompleks)’ enzymatyczne, element) cytoszkklciu i wtręty komórkowe.

Cytonkidet

Komórki roślin, grzybów oraz organizmów prokariotycznych posiadają szkielet zewnętrzny w postaci ściany komórkowej zabezpieczający przed uszkodzeniami. Błona komórek zwierzęcych jest cienką, delikatną i na tyle słabą strukturą, że nie jest w stanie sprostać temu zadaniu. W związku z powyższym komórki zwierzęce wykształciły w procesie ewolucji szkielet wewnętrzny, zwany cytoszkietetem. Struktura la pozwala na utrzymanie sztywności i kształtu komórek, przeciwdziała trwałym odkształceniom, stabilizuje połączenia międzykomórkowe, oddziaływujc na zmianę położenia komórek, ich migracje, transport wewnątrzkomórkowy, mchy cytoplazmy, rozmieszczenie organelli i rozdział chromosomów podczas podziałów, a także proces cndocytozy i egzocytozy.

Cyloszkielet nic jest elementem statycznym komórki. Jego w łókna zmieniają swoje położenie a także nieustannie polimeryzują i depolLmeryzują w zależności od stanu czynnościowego Cytoszkielet tworzą trzy podstawowe typy włókien cytoplazinatycznych:

•    mikrotubule

2