3122

powoływany i odwoływany początkowo swobodnie przez króla i wyposażony we władzę administracyjną, wojskową i sądową. Król wynagradzał hrabiów beneficjami, położonymi w hrabstwie. Doprowadziło to do dożywotności, a nawet dziedziczności urzędu. Hrabstwo, w okresie gdy hrabia był przede wszystkim urzędnikiem, dzieliło się na centeny na obszarach germańskich i wikariaty na terenach romańskich. Z chwilą feudalizacji hrabstw podziały te straciły na znaczeniu. Hrabstwa nadgraniczne określano mianem marchii. Na ich czele stali margrabiowie z władzą szerszą niż normalni hrabiowie. Marchie były zwykle większe od hrabstw, miały określone granice tylko od strony imperium, co oznaczało możliwość ekspansji. Poza zwykłą władzą hrabiowską margrabia bronił państwa od w/rogów zewnętrznych. Marchie podlegały tym samym procesom feudalizacyjnym co hrabstwa Działalność hrabiów i margrabiów podlegała kontroli osobistej króla, w czasie jego objazdów po kraju, oraz tzw. wysłanników królewskich. Sądownictwo frankijskie nie było wieloinstancyjne i nie znało apelacji. Sądy odbywały się początkowo na wzgórzach sądowych, w obecności wiecu, który wybierał sędziego zwanego thunginem, na daną sesję. W czasach merowińskich zastąpił go hrabia, który sprawował władzę sądową nadal na wiecu, w otoczeniu siedmiu rachimburgów, wybranych na daną sesję. Proponowali oni treść wyroku, zatwierdzanego przez wec. W czasach karolińskich wiece sądowe odbywały się tylko trzy razy w roku, bieżący zaś wymiar sprawiedliwości należał do hrabiego, który miał do pomocy stałych ławników, tzw. skabinów, wybranych przez wiec. Wyroki były ostateczne. Poza hrabiowskim sądownictwem, było też sądownictwo króla, który każdą sprawę mógł rozpatrzyć osobiście. Do sądu królewskiego trafiały jednak przede wszystkim sprawy ze względu na strony (np. wasale) lub rodzaj zbrodni (np. obraza majestatu). Immunitety sądowe w końcu spowodow/ały powstanie sądownictwa patrymonialnego panów nad ludnością im poddaną. Kościół popierał rozwój Państwa Frankijskiego z uwagi na jego katolicki charakter.

ANGLIA W OKRESIE WCZESNOFEUDALNYM (V-XIII W.)

Władza królów w Anglii wyrosła z ustroju radowo -plemiennego Anglo-Sasów, którzy zorganizowali tu siedem królestw, tzw. heptarchię. Monarchia była wtedy elekcyjna, króla wybierało spośród członków rodziny królewskiej zgromadzenie wltanów, złożone z książąt krwi, dygnitarzy i możnowładców. Heptarchię zjednoczył w IX w. król Wessexu Alfred Wielki. Państwo anglosaskie zlikwidował Wilhelm Zdobywca. Zasady następstwa tronu w państw/ie anglo-normandzkim uległy znacznemu przekształceniu. Sukcesja synów Wilhelma Zdobywcy była bezsporna. Elekcja poszła w kierunku uznania zasad dziedziczenia po kądzieli, zgodnie z prawam lennym. Tron otrzymał Henryk II Plantagena w 1154 r. wykształci! się kognatyczny system dziedziczenia tronu, co oznaczało dopuszczenie do sukcesji także kobiet. Pleć i starszeństwo w rodzinie królewskiej decydowały o bliższości dziedziczenia tronu. Następca tronu musiał być oczywiście świeckiego stanu i pochodzić z legalnego związku małżeńskiego. Od 1301 r. następca tronu nosi w Anglii tytuł księcia Walii. Władza monarchy wczesnofeudalnego w Anglii była silna. Wilhelm Zdobywca potrafił też narzucić krajowi specyficzną strukturę lenną Jako najwyższy zwierzchnik lenny wymagał przysięgi wierności od całej ludności, co wiązało z nim także niższorzędnych wasali, zapewniało ich służbę w/ojskową i świadczenie z całą ludnością danin na rzecz państwa. Król wykonywał także władzę ustawodawczą i wykonawczą, kierował polityką zagraniczną, powoływał urzędników centralnych, nadwornych i terenowych. W1215 r. uznana przez Jana bez Ziemi Wielka