28509

ll.Problemy kodyfikacji prawa w Polsce w XVI wieku.

Źródła prawa polskiego nie były ujęte w jednolity system. Najważniejsze prawa stanowione (statuty i konstytucje) zostały wydrukowane w „Statucie Łaskiego" powstałym z inicjatywy sejmu radomskiego (1505). Redakcja zbioru była dziełem kanclerza koronnego Jana Łaskiego. Statut ten był bardzo popularny. Traktowano go później jako fundamentalny zwód prawa ziemskiego. Potem w łączności z ruchem egzekucyjnym średniej szlachty zaczęto dąZyć do ujednolicenia i systematyzacji obowiązującego prawa. Na sejmie bydgoskim w I520r. wybrano komisję kodyfikacyjną która przygotowała projekt kodyfikacji procesu sądowego, zwany „Formula processus” (1523). Został on początkowo przyjęty tylko przez Małopolskę, a z czasem i całą Koronę. Był jedyny w Polsce szlacheckiej skodyfikowany dział prawa sądowego. W rezultacie dalszych prac kodyfikacyjnych w 1532r. opublikowano projekt Korektury Praw (correctura iurium) zwany też Korekturą Taszyckiego (był to sędzia ziemski krakowski Mikołaj Taszycki stojący na czele komisji układającej projekt). W 929r. artykułach projekt ujął ustrój sądów, proces, prawo karne, prywatne, prawo stanów, formuły czynności prawnych. Miał to być kodeks ogólnopaństwowy. Świadczył on o wysokim poziomie polskiej myśli prawniczej. Projekt Korektury Praw został odrzucony przez sejm w I534r na skutek sprzeciwu obozu egzekucyjnego przez grupę opozycyjnych wobec dworu Zygmunta I magnetów. Projekt zmierzał do ograniczenia kompetencji sejmu. Termin „postawie ziemscy" zastąpiono „przedniejsi" w czym można było upatrywać zamach na demokrację szlachecką. Przeciw projektowi działały też tradycjonalizm szlachty przyzwyczajonej do istniejących praw. Statut Łaskiego zaspokajał jej potrzeby. Obok „Statutu Łaskiego” ważną rolę odgrywały pochodzące z XVlw. systematyczne ujęcia prawa polskiego, stanowiące prywatne próby kodyfikacji. Należały tu prace Jakuba Przyłuskiego (będące prywatnymi próbami kodyfikacji), Jana Herburta, Stanisława Sarnickiego i Jana Januszowskiego. Kodyfikacja prawa w okresie egzekucji praw nie doszła do skutku b najbardziej wpływowym magnackim i Kościołowi bardziej odpowiadał stan dotychczasowy niż kodyfikacja. W I poł. XVII Iw. zapoczątkowano ważne wydawnictwo ustaw i konstytucji polskich, podjęte przez Józefa A.Załuskiego i Sl Konarskiego, a zwane popularnie „Volumina leg urn”. Miało ono objąć całość ustawodastwa RP. Od czasów najdawniejszych po współczesne. W latach 1732 -1739r. ukazało się 6 tomów tego wydawnictwa: objęty one ustawy od XlVw. do 1736r. Wydawnictwo było kontynuowane w okresie następnym.