Magazyn65501

651

LUDNOŚĆ

Naj większem miastem polskiem był w XVI wieku nadal Kraków (jeżeli nie liczyć Gdańska, ob. tabl. 32) który liczył około 16 tys. mieszkańców; niewiele mniejszy był Lwów (15 tys.); ^z innych miast Małopolski — Krosno liczyło około 7 tys., Przemyśl — 5,6, Chełm — 2, Sanok — 1,8. Miasta w innych dzielnicach były naogół mniejsze, np. Płock — 4.8 tys.; miasta podlaskie i ruskie nie przekraczały 2—3 tys., z wyjątkiem Kijowa.

W drugiej połowie XVII wieku rozwój miast polskich został, jak wiadomo, zahamowany; w wielu miastach liczba ludności zmniejszyła się bardzo znacznie. Dla niewielu tylko istnieją dane liczbowe: Kraków pod koniec stulecia liczył zaledwie 6—7 tys.

mieszkańców, z przedmieściami — około 10. Ponowny rozwój miast rozpoczął się w XVIII wieku: w 1790 roku Warszawa liczyła już 90 tys. mieszkańców, razem z Pragą — 96 tys. (według innych obliczeń — 115 tys.), Lwów — 39 tys., Kraków — 24 tys. Rozwój ten przybrał szczególnie szybkie tempo w następnem stuleciu, pod wpływem tych samych czynników, które wywołały tak szybki rozwój miast w innych krajach. Poniższa tablica przedstawia rozwój ludności wszystkich miast polskich, liczących obecnie 100 tys. lub więcej mieszkańców, oraz kilku najbardziej godnych uwagi miast mniejszych, poczynając od 1810 roku:

TABL. 34 ROZWÓJ MIAST POLSKICH

Miasta		Ludność w			tysiącach		około roku
	tero	r826	1860	r870	1880	1900	1910	1921 a	193* h	1937 c
Warszawa.........A	78 d	13*	*58	276		594	781
B	.					644	856	937	I 172	1 232
Łódź...........	o.5	4.2	26	5°		310	408	452	605	653
Lwów............	42	.	70	87	IIO	r6o	206	219	3*2e	3*7
Poznań ...........	l6		5*	5^6	66	**7	*57	r6g	246	265
Kraków........	24		4*	50	66	91	*52	184	219	242
Wilno............			60	64	90	*39	181	129	*95	208
Katowice...........	.			8	*3	32	43	50	126	*32
Częstochowa........	3.8	5.o	9	*4		4*	73	80	**7	*33
Bydgoszcz..........	4.1		22	28	34	52	5«	88	**7	*33
Sosnowiec..........						9	99	86	109	121
Lublin......... . .	7.i	13	16	29		46	66	94	112	Il6
Chorzów (Huta Królewska) . .			I	20	28	58	73	73	102*	108
Białystok			*7	r8	4°	70	93	77	91	102
Gdynia							o.9	1,3	30	IOI
Kalisz . .	7.3	II	12	*7		24	47	45	68	78
Kielce . . .	2,0	3.6	4	IO		23	37	4*	58	65
Toruń . . .	6,9		16	*7	21	3°	46	39	54	65
Przemyśl ....	7.4	.	IO	*5	22	46	54	48	5*	62
Piotrków Tryb. . .	3.6	4.2	IO	*7		3*	4*	4*	5*	52
Tarnopol..........	7.x		*7	20	26	3°	34	3*	36	37
Gniezno....... .	3,i		9	IO	*4	22	25	26	3*	33
Płock............	5.4	7.6	*3	20		27	3*	26	33	32
Zamość...........	4.i	4-7		6		*5	15	19	25	27
Leszno............	5,7			II	12	*4	*7	*7	19	21
Rawicz ...........	7.2			II	12	12	12

a — Spis 30. IX. 1921. b — Spis g. XII. 1931. c — Dla miast liczących powyżej 100 tys. mieszkańcÓ2w — 1. I. 1937. dla pozostałych — rozmaite daty z lat 1935 — 37: dla tych ostatnich liczby niepewne, d — Według innych obliczeń — 102 tys. e — zmiany granic pomiędzy 1921 i 1931 rokiem.

Całkowita liczba miast (w sensie prawnym) w Księstwie Warszawskiem w 1810 roku wynosiła 646, łączna ich ludność — 806 tys., czyli 18,6% ogółu ludności Księstwa. Większość tych miast stanowiła właściwie

małe miasteczka, jak to widać z poniższego zestawienia (patrz tabl. 35, str. 652).

Ludność 3 miast największych (Warszawa, Kraków, Poznań) wynosiła razem 117,5 tys. osób, czyli 14,5% ogółu ludności miej-

42*