Magazyn66301

759

LUDNOŚĆ

TABL. 8. STRATY MIGRACYJNE POLSKI W LATACH 1871—1913 (w tysiącach osób).

Kierunki wychodztwa	Polska		Dzielnice
	ogó łem	Central na	Wschod nia	Zachod nia	Połu dniowa
Ogółem . . .	3 500	700	550	I 200	1050
Europejskie ra-
zem . . .	1 250	150	IOO	750	250
Niemcy . . .	850	50	—	750	50
Rosja . . .	200	100	IOO	—	—
Austro-Węgry	150	—	—	—	150
Inne kraje .	50	—	—	—	5°
Pozaeurope j skie					800
razem . .	2 250	550	450	450
Stany Zjedno-
czone . .	I 900	450	350	400	700
Inne kraje	35°	IOO	IOO	50	IOO

Natężenie ruchów migracyjnych w Polsce było więc bardzo wysokie; w ostatnich latach przedwojennych straty migracyjne netto wynosiły prawdopodobnie do 200 tys. osób rocznie czyli około 7 na tysiąc mieszkańców.

d) Emigracja z krajów pozaeuropejskich. W pierwszej połowie stulecia najważniejszym składnikiem emigracji pozaeuropejskiej pozostawał jeszcze wywóz niewolników z Afryki; aczkolwiek stopniowo ograniczany i zakazywany przez różne kraje, w praktyce trwał on prawie do połowy stulecia. Jak wspominaliśmy wyżej, dokładnych rozmiarów tego „eksportu" afrykańskiego, który kierował się w pierwszym rzędzie do Ameryki, ustalić niepodobna; tern bardziej trudno określić, jaka część przypada tu na XIX stulecie. W każdym razie, sądząc z szybkości wzrostu liczby murzynów w Stanach Zjednoczonych w tym okresie, musiały to być liczby dość pokaźne (por. niżej p. 3, a).

W drugiej połowie stulecia większą rolę odgrywać zaczynają ruchy migracyjne z wielkich azjatyckich ośrodków zagęszczenia ludności czy to w postaci emigracji t. zw. kulisów chińskich i indyjskich, czy też emigracji zarobkowej i osadniczej o charakterze zupełnie nowoczesnym. Dane statystyczne są bardzo niekompletne i mogą posłużyć jedynie do zilustrowania zjawiska. Tak więc, w ciągu lat 1876—1901 przez trzy porty chińskie — Amoy, Swatów i Kung-Czou wyemigrowało do krajów zamorskich 3,7 miljonów Chińczyków, powróciło— 2,9 miljonów, co daje emigrację netto w wysokości 800 tys. osób; w latach 1901 do 1915 około 1,4 miljona osób wyemigrowało do krajów azjatyckich przez jeden tylko port w Hong-Kongu (przeważnie do krajów malajskich i indochińskich). Z drugiej strony liczba Chińczyków, przebywających poza granicami Chin, około r. 1910 przekraczała 3*/» miljona. Oczywiście w porównaniu z olbrzymią masą ludności Chin liczby powyższe nie są zbyt wielkie; jednakże jako składniki ruchów migracyjnych mają one dość duże znaczenie. Jak zobaczymy dalej, np. liczba Chińczyków poza granicami Chin stanowiła w r. 1910 ponad 10% ogółu „obcych" na globie.

Mniejsze rozmiary miała emigracja z In-dyj Brytyjskich i Japonji.

TABL. 9. EMIGRACJA ZAMORSKA Z INDYJ BRYTYJSKICH W XIX STULECIU.

Okresy	Emigracja w tysiącach
1851—1860	242
1861—1870	179
1871—1880	189
1881—1890	136
1891—1900	170
1901-1910	164
I9II-1915	45
1851—1915	i 125
TABL. 10. EMIGRACJA (BRUTTO) Z JAPONJI
W LATACH	1881—1915.
Okresy	Emigracja w tysiącach
1881—1890	39
1891—1900	254
1901-1910	301
1911—1915	182
1881—1915	776

3. Główne kraje immigracyjne. a) Kraje Nowego Świata. Dominującym kierunkiem olbrzymich wędrówek XIX stulecia był kierunek ze wschodu na zachód, ściślej z Europy do krajów Nowego Świata. Inne kierunki migracyj, aczkolwiek niekiedy osiągały dość znaczne rozmiary, grały jednakże rolę drugorzędną; podobnie mniejszą rolę odgrywała immigracja pozaeuropejska do krajów Nowego Świata. Kolonizacja Ameryki i Australji przez Europejczyków była podstawowym momentem ruchów ludności w XIX stuleciu. Tern się też tłumaczy niezmiernie szybki wzrost ludności tych kontynentów w okresie przedwojennym (por. wy-