Magazyn64801

744

LUDNOŚĆ

krajami są naturalnie jeszcze większe. Ta różnorodność w terminologji uniemożliwia, lub co najmniej utrudnia bardzo porówna nie. Dlatego oddawna istniały próby wprowadzenia jednolitego i trwałego mianownic-twa, dającego możność porównywania statystyki przyczyn zgonów różnych krajów między sobą, a jednocześnie pozwalające na porównania teraźniejszości z przeszłością. Nie chodziło przytem o standaryzowanie nazw chorób; terminologja wiąże się z rozwojem wiedzy, zmienia się, musi pozostać całkowicie w rękach przedstawicieli nauki poszczególnych krajów; podręczniki i słowniki lekarskie wyjaśniają znaczenie używanych terminów od strony naukowej. Mia-nownictwo dla celów porównawczych składa się raczej z grup chorób, niekiedy bardzo obszernych, niż z jednostek chorobowych, aczkolwiek uwzględnione są i poszczególne choroby (choroby zakaźne!). Terminy te mają służyć nie dla lekarza praktyka, lecz dla zajmującego się klasyfikacją chorób statystyka (pożądane jest, by to również był lekarz), którego zadaniem jest znaleźć miejsce dla każdej jednostki chorobowej (każdej nazwy), podanej przez lekarza praktyka na świadectwie zgonu. Dla nadania cech trwałości podstawą klasyfikacji miała być anatomja topograficzna, jako niezależna od rozwoju nauki. Od zasady tej jednak czyni się coraz większe ustępstwa na korzyść przy-czynowości.

Twórcą tak pomyślanego międzynarodowego mianownictwa chorób i przyczyn zgonów jest J. Bertillon, który znalazł dla swej inicjatywy poparcie kilku poważnych insty-tucyj, między innemi Amerykańskiego Stowarzyszenia Zdrowia Publicznego i Międzynarodowego Instytutu Statystycznego. Opierając się na uchwałach tych organiza-cyj, rząd francuski drogą dyplomatyczną zwołał posiedzenie pierwszej Komisji Międzynarodowej w tej sprawie do Paryża na 18—21 sierpnia 1901 r. Ta pierwsza Komisja przyjęła mianownictwo, składające się ze 179 numerów (rubryk), podzielonych na 14 grup. Uchwalono wówczas, że przyjęte mianownictwo ma podlegać rewizji co 10 lat. Do zawartej w 1901 r. umowy przyłączyło się 25 państw. Druga Komisja zebrała się w 1909 r., trzecia w 1920 r., wreszcie czwarta w 1929 r.; w komisji tej brali udział przedstawiciele 39 państw. W październiku 1938 r. odbyło się w Paryżu posiedzenie Komisji piątej. Obowiązujące obecnie uchwały czwartej Komisji obejmują mianownictwo potrójne: a) krótkie, składające się 43 numerów, b) pośrednie mające 85 numerów, c) pełne liczące 200 numerów. Kraj, który przystępuje do umowy, winien stosować mianownictwo pośrednie lub pełne. Mianownictwo to może być stosowane zarówno do statystyki chorób jak i przyczyn zgonów, jest jednak znacznie więcej dostosowane i używane do przyczyn zgonów, niż w statystyce chorobowości.

9. Rejestracja przyczyn zgonó*v w Polsce. Rejestracja przyczyn zgonów w Polsce opiera się prawnie na ustawie z 17. III. 1932 r. o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonów (Dz. U. R. P. Nr. 35, poz. 359). Ustawa ta została uzupełniona rozporządzeniem Ministra Opieki Społecznej z 30. XI. 1933 r.

Według obowiązujących przepisów przyczyna zgonu ma być ustalana przez lekarza leczącego w ostatniej chorobie, a w razie niemożności otrzymania takiego świadectwa, przez lekarza urzędowego lub przez inną osobę, powołaną do tych czynności przez władze gminne. Tą inną osobą (poza lekarzem urzędowym) może być w promieniu 4-ch kilometrów od miejsca zamieszkania lekarza tylko lekarz, w pozostałych miejscowościach laik, t. zw. oglądacz zwłok. Osoba stwierdzająca przyczynę śmierci wystawia kartę zgonu, niezbędną do dokonania pogrzebu, a jednocześnie przewidzianą dla celów statystycznych.

Karty dla oglądaczy zwłok i dla lekarzy są różne, a to dlatego, żeby przy opracowywaniu statystyki przyczyn zgonów można było wyodrębnić świadectwa lekarskie, do których przywiązuje się inną wagę, a inną do świadectw oglądaczy-laików. Karta zgonu składa się z 2-ch części, z których jedna jest przeznaczona dla zarządu cmentarza, druga dla lekarza powiatowego. Na obu podana jest przyczyna zgonu, ale nazwa choroby nie musi być na obu kartach jednakowa. Odcinek karty, przeznaczony dla zarządu cmentarza, jest otwarty; oddaje się go w ręce urzędnika stanu cywilnego, który podaną przyczynę zgonu wpisuje do swoich rejestrów. Naukowej wartości ta przyczyna zgonu mieć nie może, gdyż dokładność nie jest tu zupełnie wymagana, a cały ten odcinek może być traktowany tylko jako pozwolenie na pogrzeb. Lekarz czy oglądacz zwłok, podając przyczynę choćby bardzo niedokładną lub ogólnikowo wyrażoną, potwier-