Magazyn60301

599

LUDNOŚĆ

gracja zwykle oddziaływa o wiele silniej, aniżeli ruch naturalny ludności w obrębie samych miast.

Zmiana struktury ludności oddziaływa z kolei na zjawiska ruchu naturalnego ludności. Naogół imigracja zwiększając udział wśród ogółu środkowych grup wieku podwyższa rodność i obniża umieralność, stwarzając pozory sytuacji demograficznej lepszej, aniżeli jest w rzeczywistości. Operując konstrukcjami teoretycznemi, opisanemi w p. IV, eliminujemy wpływ tych ubocznych czynników i otrzymujemy obraz rzeczywisty w znaczeniu wyżej przedstawionem.

VI. Cechy jakościowe ludności a zjawiska ruchu naturalnego ludności.

Niektóre cechy jakościowe, o których powyżej nie mówiono, mają bezpośredni związek z urodzeniami, lub ze zgonami, lub z jednemi i z drugiemi. Należy tu np. stan cywilny. Z natury rzeczy w urodzeniach uczestniczą osoby znajdujące się w stanie małżeńskim. To też większy, lub mniejszy odsetek np. kobiet zamężnych w okresie rozrodczym, decydująco wpływa na liczbę urodzeń, a więc także na rodność i przyrost naturalny. Z drugiej strony, okaże się, że i natężenie umieralności jest zależne od stanu cywilnego, zwłaszcza u mężczyzn. W tych warunkach pogłębione badanie demograficzne musi uwzględnić również strukturę ludności według stanu cywilnego, i nietylko strukturę, ale również zmiany zachodzące. Zagadnienia te również mogą być ujęte we wzory matematyczne, co ułatwi ścisłą ich analizę.

Z drugiej strony, należy uwzględnić, że ludność zwłaszcza większego kraju jest pod względem demograficznym niejednolita. Na różnice płodności i umieralności wpływają w bardzo wysokim stopniu różnice społeczne: zamożność, zawód i stanowisko społeczne, poziom kulturalny, tradycje, dalej warunki zamieszkania, np. w mieście, lub na wsi i t. p. Wpływają również warunki od stosunków społecznych bezpośrednio niezależne, np. warunki klimatyczne. Pewien wpływ, bliżej niewyjaśniony, mają różnice rasowe — i wiele innych jeszcze czynników. Poszczególne społeczeństwa bardzo się od siebie różnią pod względem względnej liczebności różnych części składowych. Ponadto w jednem i tern samem społeczeństwie następują nieustanne przesunięcia. To też od pogłębionego badania demograficznego będziemy wymagali uwzględnienia tej różnorodności i w miarę możności oddzielnej analizy poszczególnych części składowych.

Literatura: Beninis Principt di demografia. Firenze 1901. — BerłUUms Eldments de la ddmographie. Paris 1896. — Carr-Satmdert*? The Population Problem. A study in Humań Erolution. Oxford 1922. — Czuber: Mathematische Beuól-kerungstheorie. Auf Grand von G. H. Knibbs' The Mathe-matical Theoryof Population. Leipzig—Berlin 1923.— Fircka: Beuólkerungslehre and BeoClkerungspoliiik. Leipzig 1898. — FogeUon: Matematyczna teorja ludnofci. „Kwartalnik Statystyczny** . 1932. — Gini (wydawca): Demografia. „ Trattato elementarz di statistica**. Vol. U. Milano 1936—1937.— Gini, Boldrini,de Berardinia, Zingali: Demografia. Antropometria. Statistica sanitaria. Dinamica delle popolazioni. Torino 1930. — Minibba: Th* Mathematical Theory of Population. Melbourne 1917. — Komtitzim Biologie mathematique. Parts 1937. — Leuaaeeur: La population franęaise. Paris 1889—1892. — Lexlo: Abhandlungen zur Theorie der Beuólkerungs- tmd Moral-statistik. Jena 1903.— Lir i: 1 fattori biologici dell* ordinamento soziale. Introduzione alla demografia. Padom 1937. — Mayr: Bev6lkerungsstatistik. „Staiistik und Gesellschaftslehre" Bd 11. Tubingen 1926.— Momberł: BeuClkerungslehre. Jena 1929.— Sprawozdania międzynarodowych kongresów demograficznych: (Genewa 1927) Proceedings of the World Population Conference. London 1927. — (Londyn 1931) Problems of Population. London 1932. — (Rzym 1931) Acies du Congrds International des £tudes sur la Population. Roma 1933,1934.— (Berlin 1935) Bcrólkerungsfragen. Bericht des Intemationaier Kongresss filr BeuOlkerungswissenschaft. Miinchen 1936.— (Paryi 1937) Congrls Intemationel de la Population. Paris 1938. — Szulc: Miary przyrostu naturalnego ludno!ci. „Kwartalnik Statystyczny”. 1930. — Winkler, Dórlng, Elałer, Inama-Ster-negg, Kahratedł: Bev6lkerungswesen. „Handwórterbuch der Staatswirssenschaften”, IV. Auf lagę, II. Bd. Jena 1924. — Zagadnienia demograficzne Polski. Warszawa 1936. — Zbiory międzynarodowych materiałów statystycznych Annuaire inler-national de statistique, T. I—V. La Haye 1916—1921. — Annuaire statisiięue de la Socidtd des Nation (corocznie). — Aperęu de la ddmographie des diters pays du monde. La Haye 1922, 1926, 1927, 1929, 1931.— Bertillon: Statistięue intema-iionale rdsultant, des recensements de la population ezdcutds dans les divers pays de VEuropę, pendant le XIX-e silcie et les śpoches pricidentes. Paris 1899. — Slolijrltęue interna-tionale du mouuement de la population d'aprłs les rdgistres d’dtal ciuil. Paris 1907, 1913.

Stefan Szulc.

B. TABLICE DEMOGRAFICZNE.

I. Charakter losowy zjawisk demograficznych. II. Tablice wymierał-n o ś c i. x Konstrukcja tablicy wymieralności, główne funkcje biometryczne. 2. Przebieg funkcyj biometrycznych. 3. Obliczanie ogólnych tablic wymieralności. 4. Zastosowania tablic wymieralności. III. Inne rodzaje tablic demograficznych.

I. Charakter losowy zjawisk demograficznych.

Przebieg wielu zjawisk demograficznych, rozpatrywany w większych masach, wykazuje wiele cech wspólnych z przebiegiem t. zw. gier losowych, w których wynik zależny jest wyłącznie od przypadku. Klasycz-nemi przykładami takich gier losowych są: loterja liczbowa, ruletka, gra w orła i resz-