- same przez się me są jednak w stanie ich zniszczyć
- ta druga rola przypada różnym czynnikom nieswoistym np. dopełniaczowi który doprowadza do zabicia komórki docelowej, lub komórkom żernym, które fagocytiją i wewnątrzkomórkowe niszczą intruzów
- w warunkach Fizjologicznych Cl znajd^e się w formie dwóch odwracalnie łączących się ze sobą podjednostek: jednej cząsteczki Clq i tetrameru Clr2s2
• po związaniu przeciwciała klasy IgG (z wyjątkiem lgG4) lub IgM z antygenem komórki docelowej, na jej powierzchni są aktywowane w określonej kolejności składniki dopełniacza
- aktywację zapoczątkowiąe przyłączenie się Clq do związanej z antygenem, zmienionej konformacyjnie. immcnogtobuliny
- miejsce łączące się z Clq znajduje się w drugiej domenie łańcucha ciężkiego w przypadku IgGl
- wśród podklas ludzkich IgG najskuteczniej aktywną dopełniacz IgGl choć lgG3 wiążą najwięcej cząsteczek Clq
- cz.Clq składa się z sześciu identycznych podjednostek. a w każdej z nich można wyróżnić główkę i kolagenopodobny ogonek, dlatego jest ona porównywana do bukietu tulipanów
- cz.Clq łączy się główkami z przeciwciałem tkwiącym w kompleksie z antygenem, degając zmianom konformacyjnym i z większą siłą łączy się z Clr2s2
- wiązanie Clq z jedną cząsteczką IgG jest słabe, natomiast wiązanie sąsiad ijących ze sobą IgG i wykorzystanie dwóch lub więcej tulipanowych główek Clq znacznie zwiększa siłę wiązania wyzwalając proces aktywacji dopełniacza
- zmiana konformacyjna w obrębie Clq indukuje zmianę konformacyjną w obrębie Clr eksponiąąc miejsce enzymatyczne o właściwości proteazy serynowej
- aktywny £lr aktywuje następnie nieczynny Cis do Cis o właściwościach proteazy serynowej
- w trakcie tej aktywacji Clr i Cis z proenzymów stają się enzymami
• ten łańcuch aktywacji jest charakterystyczny dla układ u dopełniacza, gdzie zmiana konformacyjna w obrębie jednego składnika aktywuje właściwości proteolityczne kolejnego składnika lub nadaje mu zdolność połączenia się z następnym składnikiem w łańcuchy aktywacji
- Cis rozkłada C4 na C4a i C4b. komponenty C4b łączą się kowalencyjnie z błoną komórkową i wiążą C2
- związany z C4b komponent C2 jest rozkładany przez Cis na C2a i C2b
- powstaje połączony z błoną kompleks C4b2a. który ma właściwości proteolityczne i nazywa się konwertazą C3 drogi klasyczne), gdyż rozkłada C3 na C3a i C3b. katalitycznym miejscem tej konwertazy jest komponent C2a. ma on właściwości proteazy serynowej aktywnej tylko w połączeniu z C4b
• jedna cząsteczka konwertazy C3 rozkłada setki cząsteczek C3
- C3 odgrywa bardzo istotną rolę w aktywacji dopełniacza, występie w surowicy w najwyższym stężeniu w porównaniu do pozostałych składników dopełniacza
- powstały C3b łączy się z błoną komórki docelowej, kompleks C4b2a przyłącza następnie C3b przekształcając się w kompleks C4b2a3b który nazywa się konwertazą C5 drogi klasycznej, mającą zdolność rozkładania CS
- komponenty C4b. C2a. C3b i C5b powstają w większości na powierzchni aktywującej dopełniacz, a komponenty C3a i C5a uwalniane są do środowiska
- na tym etapie kończy się enzymatyczna aktywacji dopełniacza
• Cl może być niekiedy aktywowany bezpośrednio bez udziału przeciwciał przez niektóre wirusy, bakterie, białko C-reaktywne. białko wiążące mannozę lub lipopolisacharydy. aktywacja ta może odgrywać szczególną rolę w początkowej fazie infekcji, przed pojawieniem się przeciwciał
- Cl a także C3 mają właściwości powolnej aktywacji spontanicznej, czyli autoaktywacji i atakowania na ślepo wszystkich komórek wokół
- komórki własne w przeciwieństwie do obcych np. bakteryjnych dysponują całym zestawem mechanizmów obronnych przed dopełniaczem, czyni to z dopełniacza system obronny dysponujący dodatkowym wyjątkowym mechanizmem opartym na zasadzie niespotykanej w innych mechanizmach odpornościowych
• spontaniczna aktywacja Cl jest kontrolowana przez inhibitor Cl. natomiast aktywacja Cl zainicjowana przez kompleks a-p zachodzi nawet w obecności inhibitora
Kompleks atakujący błonę
- w wyniku działania konwertazy C5 powstaje C5b. który przyłącza kolejno składniki: C6. C7. C8 i C9
- jeżeli aktywacja dopełniacza zachodzi [>od wpływem przeciwciał związanych z antygenami błony komórkowej, to na jej powierzchni są dołączane kolejne składniki
• łączące się z C5b6 kolejne składniki dopełniacza podlegają zmianom konformacyjnym. które zmieniają je z białek hydrofilnych w cząsteczki yjawniające oprócz fragmentów hydrofitowych również fragmenty hydrofobowe, co umożliwia im wbudowywanie się w błonę komórkową
- od momentu połączenia C8 ze związanym z błoną kompleksem C5b67 zaczyna się tworzenie kanałów w błonie komórkowej
- cząsteczki dopełniacza tworzą kanały zwracając się fragmentami hydrofitowym do wnętrza kanału a fragmentami hydrofobowymi na zewnątrz
- kompleks C5b678 wiąże i polimeryzuje cząsteczki C9 oraz liatwia ich wbudowywanie w błonę zwiększając średnicę kanału
- do C5b678 może się przyłączyć od jednej do kilkinastu C9 i dlatego średnica kanałów wytworzonych przez kompleks atakujący błonę może się wahać w dość szerokich granicach
- zespół składników dopełniacza C5b6789 (C5b-9) tworzący w pełni uformowany kanał określany jest jako kompleks atakujący błonę (MAC)
- przez kanały wypływają z komórki jony. np. potasowe i makromolekuły np. ATP
- inne jony. woda a także lizozym wpływają do komórki
- do zabicia jednej bakten np. E.coli potrzeba od kilkudziesięciu do kilkuset cząsteczek C5b-9
- główna rola kompleksu atakującego błonę to niszczenie mikroorganizmów wnikających do naszych tkanek
- wrażliwe na ten atak są bakterie gramujemne a także niektóre wirusy, pierwotniaki i mikoplazmy
- bakterie gramdodatnie bronią się przed dopełniaczem grubą warstwą peptydoglikanu
• kompleks atakujący błonę zdolny jest również do niszczenia erytrocytów lub komórek jądrzastych np. zakażonych wirusem, jeżeli są rozpoznane i opłaszczone przeciwciałami aktywującym dopełniacz
- komórki jądrzaste są jednak relatywnie oporne na atak dopełniacza ze względu na obecność białek regulatorowych
- efektywniejsza od działania kompleksu MAC wydaje się immunofagocytoza
- końcowe składniki aktywacji dopełniacza, odkładając się w błonie komórkowej w ilościach podprogowych, me wywołując zabicia komórek, mogą nawet nieoczekiwanie stymiiować ich proliferację
Alternatywna droga aktywacji dopełniacza
- uczestniczą w niej czynniki: B. D. H. I. P (properdyna) i składnik C3 dopełniacza
- tradycyjnie do aktywatorów drogi alternatywnej, która jest inicjowana bez udziału przeciwciał, zalicza się:
baktene gramujemne (szczególnie LPS) i gramdodatnie
wirusy i zakażone prze nie komórki
grzyby