33159

Jak już wcześniej zostało wspomniane, instytucja kuratorów sądowych w Anglii zawdzięcza swe powstanie praktyce i zwyczajowi. Z uwagi na to, iż angielskie Common Law pozwalało na niejaką swobodę, niektórzy sędziowie korzystali z możliwości łagodzenia kary więzienia, szczególnie w stosunku do nieletnich. Wynalezienie systemu probation przypisuje się sędziom okręgu Warwickshire - zaczęli oni już w 1820r. stosować eksperymentalnie skazywanie nieletnich na symboliczną karę jednego dnia więzienia pod warunkiem, że rodzice bądź opiekunowie wzmogą nadzór i wysiłki wychowawcze. Młody adwokat Hill przyglądający się takim praktykom już jako minister Birmingham wprowadził ten zwyczaj w życie, i po siedemnastu latach doświadczeń ogłosił wyniki tego rodzaju działań. Mówiły one, że z 483 osób wobec których zastosowano taką karę, tylko 78 stanęło ponownie przed sądem. Za przykładem Hilla poszli inni sędziowie i praktyka ta zaczęła się upowszechniać w całej Anglii. W 1876r powstała specjalna organizacja zajmująca się niesieniem pomocy zwolnionym od kary - Police Court Mission. Z czasem sądy zaczęły członkom tego towarzystwa powierzać nadzór nad podsądnymi pozostawionymi na próbę na wolności. I tak praktyka wydawania orzeczeń symbolicznej kary jednego dnia przekształciła się w praktykę pozostawania na wolności dozorowanej przez Police Cort Mission, a członkowie tej organizacji stali się prekursorami kuratorów sądowych . Wydane w 1870r. prawo zalegalizowało możliwości pozostawiania na wolności przestępców ze specjalnym zobowiązaniem z ich strony, tzw. recognizance. W 16 artykule tego prawa znajduje się zapis o zwyczaju używania do pomocy sądów Police Court Mission, jednak nie ma tutaj jeszcze mowy o dozorze jako samoistnej metodzie prawnej. Z biegiem lat liczba Missionaries wzrastała, aż w 1907r. uzyskały one oficjalne formy prawne - zalegalizowano system probation jako sankcję sądową, a kuratora (probation officer) uznano jako reprezentanta władzy państwowej. System ten zaczyna być stosowany w Anglii nie tylko w stosunku do nieletnich, ale i dorosłych. Criminal Justice Act z 1925r. ustanowił organizację prawną sieci kuratorów i podniósł prace kuratorów do godności zawodu. Nałożył on na sądy obowiązek ustanawiania kuratorów zawodowych wprowadzając jednocześnie normy uposażenia dla nich i obciążył ponoszeniem tych kosztów władze państwowe i samorządowe. W 1948r. kolejny Criminal Justice Act skonsolidował dotychczasowe zasady stosowania probation. wprowadził nowoczesną organizację i administracje, a także rozszerzył kompetencje sądów co do zakresu stosowania probation. Tak ugruntowane zasady prawne i zapewniona podstawa materialna wywarła wpływ na wielki rozwój instytucji kuratora. Podniosła się nie tylko liczba kuratorów, lecz również ich poziom i kwalifikacje.

W Belgii pierwszym utorowaniem drogi dla instytucji kuratora były okólniki ministerialne wydawane w 1812r. przez ministra Jules Lejeune. Zalecał on sędziom umarzanie drobnych spraw nieletnich po udzieleniu upomnienia dziecku i jego rodzicom, szukając jednocześnie sposobów naprawy zła w środowisku rodzinnym, a nie na sali sądowej. Lejenune był promotorem patronatów, które zajmowały się przede wszystkim opieką nad dziećmi zwolnionymi z przytułków i schronisk oraz tymi oddawanymi przez sądy rodzicom. Członkowie tych patronatów stali się później pierwszymi kuratorami.

W 1839r. powstał Komitet Obrony Dzieci Podsądnych, któremu sąd przekazywał akta sądowe. Jeden z jego członków przeprowadzał wywiad środowiskowy i składał sprawozdanie komitetowi. Zmierzały one w kierunku umorzenia sprawy bądź uniewinnienia, a w niektórych przypadkach postulowały umieszczenie w zakładzie. Komitet także organizował dozór, gdy sąd orzekł karę w zawieszeniu. Praktyki te jednak nie zyskały powszechnego uznania.

W 191 lr. w Brukseli zostało założone Towarzystwo Opieki nad Dziećmi Sądowymi, które roztaczało nadzór nad powierzonymi mu przez komitet dziećmi. W ten sposób rozwijała się w Belgii praktyka wolności dozorowanej, która została zalegalizowana w 1912r., co było równoznaczne z ustanowieniem specjalnego sądownictwa dla nieletnich. Zgodnie z wprowadzonym prawem, w stosunku do nieletnich, którzy nie zostają umieszczeni w zakładach, stosuje się system wolności dozorowanej. Dozór taki miał trwać w zasadzie do pełnoletniości, i w trakcie jego trwania delegowany kurator miał być w stałym kontakcie z nieletnim. Powinien go odwiedzać w domu, przyjmować jego wizyty u siebie, obserwować środowisko, zachowanie nieletniego oraz wprowadzać niezbędne zmiany na lepsze. Wszystko to miało się odbywać pod kierunkiem i kontrolą sędziego. Nowela z 1949r. rozszerzyła kompetencje kuratorów - sędzia mógł od teraz powierzać kuratorom wszelkie czynności ułatwiające dyspozycji prawnych. To samo prawo ustaliło też zasadnicze różnice między kuratorami społecznymi, pracującymi bez wynagrodzenia, a kuratorami zawodowymi, wynagradzanymi. Kuratorzy wolontariusze są wyznaczani przez sędziów wg ich uznania i w dowolnej ilości, wypełniają oni swoją misje tylko akcesoryjnie. Za każdy ich dozór odpowiedzialny jest także kurator etatowy. Z kolei kurator zawodowy musi być mianowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości. Do nominacji przedstawia się dwie listy w stosunku do każdego kandydata: jedną od sędziego dla nieletnich, a drugą od prezesa sądu apelacyjnego. Kandydat taki musi spełniać następujące warunki:

•    posiadać obywatelstwo belgijskie

•    wykazać się nienagannym prowadzeniem się

•    posiadać pełnię praw cywilnych i politycznych