33163

Jednostki takie nie mogą , bez odpowiedniego ukierunkowania i pobudzenia ich , zdobyć się na jasne, konkretne decyzje . Przeżywają one stały konflikt i stają się niezdolne do aktywnego życia , jeśli nie uzyskają pomocy ze strony otoczenia , są skłonne do ulegania sytuacjom , w których pojawiają się czynniki nerwicogenne, czynniki dezintegrujące . Jednostki te wymagają pomocy w zrozumieniu źródła ich przeżyć , reakcji, pomocy w zrozumieniu źródła ich konfliktów i nabraniu umiejętności ich rozwiązywania

( K. Dąbrowski, 1979 ).

Do najczęstszych i najsilniej przeżywanych frustracji zaliczane są powstające na skutek zahamowania zaspokojenia potrzeb:

a)    kochania , dążenia do miłości,

b)    uznania , szacunku ze strony otoczenia .

Szkodliwe skutki frustracji ujawniają się wówczas, gdy napięcie emocjonalne uaktywnionej potrzeby, nie znajdując ujścia , rozładowania przez zaspokojenie , zahamowuje procesy myślowe, które umożliwiłyby jednostce szukanie jakiegoś wyjścia z sytuacji trudnej, gdy zawęża pole świadomości i koncentruje się na zablokowanej potrzebie , tziL wówczas gdy nie jest zdolna do, gdy nie jest w stanie myśleć o czymś innym , co nie wiąże się z przeżywaną trudnością . Przy długotrwałym stanie tego rodzaju frustracja może spowodować obniżenie innego rodzaju aktywności, jak praca szkolna , zawodowa , kontrakty z innymi.

Pozytywne skutki frustracji mogą wynikać z odpowiedniego wykorzystania wzmożonego napięcia emocjonalnego uaktywnionej potrzeby . M.Grzywak-Kaczyńska zwraca uwagę na sposoby wykorzystania przeżytego niepowodzenia dla rozwoju psychicznego. Przeżyte niepowodzenie może przyczynić się do kompensacji braków istniejących w charakterze , w postępowaniu jednostki, które przyczyniły się do porażki, do przeżycia niepowodzenia . Wartość kompensacji polega na tym, że zamiast demobilizować aktywność jednostki, wzmaga się jej wysiłki do skutecznego osiągnięcia celów . Drugim sposobem jest skierowanie wzmożonej energii na wyszukanie innej drogi dojścia do celu , do którego nie doprowadziła tymczasowa . Stanowi go obmyślanie lepszego sposobu zaspokojenia tej potrzeby. Trzecim sposobem jest znalezienie innego celu zaspokojenia tej samej potrzeby . Przykładem mogą służyć wybitne osiągnięcia zawodowe , społeczne , artystyczne jednostek , które doznały niepowodzenia w życiu osobistym . ( F.L. Leśniak , J.L. Vallee, 1976 ).

Zwraca się uwagę na pewien charakterystyczny dla danej jednostki poziom napięcia , który umie ona znosić, wyżej którego zaś nie wytrzymuje stanów frustracyjnych . Został on określony jako próg tolerancji na frustrację. Do określonego poziomu jednostka znosi ten stan, toleruje go bez szkody, a nawet z korzyścią dla swego rozwoju . Poza tą granicą dalsze napięcia powodują dezorganizację bardziej lub mniej zorganizowanej struktury psychicznej i przez to stają się dal danej jednostki niebezpieczne . Gdy napięcie przekroczy próg tolerancji, jednostka może utracić pełną kontrolę nad sobą i reaguje najczęściej agresją , gniewem . Gniew jest reakcją na zahamowanie zaspokojenia potrzeby . Jeśli jest atakiem na przeszkodę z wykorzystaniem sprawności umysłowej i uwzględnieniem korekty postępowania , to jest zachowaniem normalnym ( przystosowawczym ). Jednakże agresja jest często niekontrolowana , zbyt silna , skierowana na wszystkich i na wszystko . Zachodzi wówczas przemieszczanie agresji na innych ludzi, a nawet na przedmioty martwe i mamy do czynienia z osobą społecznie dostosowaną ( Mościcka 1970,1973,1979,1984, Różycka ,1976, Rosenzweig, 1949 ).

S.Rosenzweig (1949) mówi również o wpływie frustracji na życie psychiczne jednostki, kiedy wypowiada pogląd, że frustracja obejmuje poziom ego, poziom budzącego się „ja”, poziom „jaźni” , która na pewnym etapie rozwoju psychicznego jednostki zaczyna współdziałać w jej rozwoju z siłami biologicznymi i oddziaływującymi na nią wpływami