33299

• Wraz z Uiteranizmem następowała ekspansja wpływów niemieckich wśród ludności polskiej. b.) Protestant vz ar ja Ziemi Lubuskiej

Margrabiów brandenburscy podporządkowali sobie Kościół i utworzyli na terenie całej Brandenburgii „Kościoł krajowy" -ten fakt ułatwił wprowadzenie protestantyzmu do ziemi lubuskiej.

-    Doktryna Lutra dotarła do ziemi lubuskiej po 1520 roku. i znalazły tu podatny grunt, wśród mieszczan niemieckich niechętnie odnoszących się do władz kościoła katolickiego. W 1535 r. kiedy rządy w Brandenburgu przejął elektor Joachim II Hektor hiteranizm zaczął rozwijać się błyskawicznie i w 1537 roku gminy luterańskie były już we wszystkich miastach Brandenburgii, a w 1539 Joachim II przeszedł oficjalnie na protestantyzm. To doprowadziło do tego. aby luteranizm wprowadzić na ziemie lubuską.

ł ) Prottflamym iiaFomorzu Zachodnim

-    2poł. XV w. bądź na początku XVI w. biskupi wybierani przez kapitułę nie zyskiwali poparcia albo u książąt pomorskich albo wśród kleru.

-    przed 1530 r. wszystkie miasta pomorskie były objęte falą kaznodziejstwa luteraiiskiego.

-    szerzeniem luteranizmu zaczęli zajmować się zakonnicy i niższe duchowieństwo.

-    Książe pomorski Bogusław X dla wzmocnienia władzy państwowej podporządkował jej Kościół. Ten fakt przyczynił się do rozrostu reformacji. W 1523 roku Bogusław X ogłasza edykt wormacki.

-    Ostateczne i decydujące znaczenia dla przyszłych losów katolicyzmu w diecezji miał sejm w Trzebiatowie w 1534 r. Książęta zadecydowali narzucenie wszystkim protestantyzmu- W 1535 roku „Wyznanie augsburskie” i jego Apologia, oraz „Katechizm Lutra” zostały uznane za normę wiary.

-    w 1556 r. luteranizm na dobre zagościł na Pomorzu, d.l Emą Królewskie i Warmia.

-    hasła reformacyjne Lutra dotarły tu za pośrednictwem kupców, młodzieży studiującej oraz krzyżaków, którzy w 1520 r. okupowali Pomorze Gdańskie, hasła te przyjmowały się dobrze, gdyż lud miał już dosyć katolickiego duchowieństwa, które tak naprawdę stoczyło się na dno moralne.

-    w 1520 r. król Zygmunt I Stary wydał edykt zakazujący przywożenia książek hiterańskich do kraju pod karą utraty majątku, jednak edykt ten nie przeszkodził reformacji.

-    chwiejne stanowisko bp.-ów chełmińskich i warmińskich przyczyniło się do dalszego rozwoju reformacji.

-    7. 08 1526 r. król wydał edykt zabraniający sprowadzania do gdańska jakichkolwiek książek z treściami luter ańskimi

-    20.08 1526 r. Gdańsk otrzymał zasady ustroju na mocy dokumentu wydanego przez króla.

Protestantyzacja Prus książęcych.

-    już w XV w. krzyżaków dosięgła plaga zeświecczenia, bardzo poważnie. Zakon w tym czasie był siedliskiem szlachty niemieckiej, która nie dopuszczała do siebie mieszczan. Próba reformy zakonu była bezskuteczna

-    Kryzys życia dopadł także kler parafialny, który zaniedbywał obowiązki pasterskie względem parafian.

Książe Albrecht rozpoczął urzędowe wprowadzanie luteranizmu w Prusach, pomogli mu dwaj katoliccy biskupi, którzy później sami przeszli na protestantyzm. Klasztory zmieniano na zbory, do których wprowadzano pastorów. Książe wydał rozporządzenie nakazujące ludności przyjęcie nowej wiary, opornym skazywano na kary. Mistrz w 1541 r. założył w Królewcu wyższą szkołę hiterańską która od 1544 r. była uniwersytetem. Straty Kościoła były duże. a całe księstwo zostało całkowicie zluteranizowane.

Protestantyzm w Polsce centralnej, na Litwie i Rusi.

-    Litwa, tu reformacja znalazła dobry grunt, jako że sam Kościół katolicki nie był zbyt dobrze ugruntowany, posiadł słabą sieć parafialną a duszpasterstwo prowadzone po polsku nie zawsze było rozumiane, przez tamtejszych ludzi. Luteranizm na Litwie szerzył się głównie w miastacli (Wilno i Kowno), poza nimi nie odegrał znaczącej roli. Reformacja występowała przeciwko Kościołowi katolickiemu jak i prawosławnemu.

-    na Rusi wpływy luterańskie zaczęły się uzewnętrzniać ok. 1524r. największym ośrodkiem stała się diecezja. Przemyska.

W archidiecezji lwowskiej protestantyzm zapuścił także mocno korzenie. Na Wołyniu i Podlasiu bp. Giwalczewski w 1542r. zwołał synod diecezjalny do Lucka dla obrony wiary katolickiej. W diecezji kijowskiej sekretarz królewski Mikołaj Pac został biskupem( 1557r.). sakry jednak nie przyj^ gdyż przeszedł na luteranizm

-    JEDYNIE Mazowsze wraz z liczną szlachtą uniknęło na ogół większych kontaktów z mchem reformacyjnym. Tylko na terenach przygranicznych zdołano utworzyć 3 zbory. Przyczyną tegoż zjawiska zapewne był fakt. iż szlachta zamieszkująca Mazowsze była drobna i biedna, a zależność szlachty od duchowieństwa nie była zbyt wielka, dzięki czemu udawało się unikać sporów na linii kler - szlachta

b.ł kalwin izm.

-    kalwinizm znalazł większe przyjęcie wśród szlachty. Szlachcie podobała się demokratyczna struktura kościołą co dawało szlachcie szerokie interwencje w sprawy kościelne. Również tezy polityczne Kalwina podobały się szlachcie walczącej o egzekucje praw. Przeszkoda był rygoryzm moralny. Pod koniec XVI w. a zwłaszcza po 1550r. kalwinizm zrobił wielkie postępy wśród szlachty małopolskiej, która to zaczęła narzucać tą wiarę chłopom.

Bracia czescy w Polsce. Najważniejszym źródłem wiedzy o wierze było dla nich Pismo Święte. Z luteranizmu przyjęli naukę o usprawiedliwieniu, skuteczność sakramentów (przyjmowali Chrzest. Eucharystie i pokutę) jest zależna od