33866

d) Ustawodawstwo wojenne z lat 1944-1948r.

Dwa pierwsze z tych aktów były w dużej mierze nastawione na walkę z włóczęgostwem (przewidywały mi.in karanie ludzi zdolnych do pracy i uchylających od jej podjęcia, umieszczanie ich w specjalnych „domach korekcyjnych" o bardzo ostrym reżimie i niskim standardzie życia), ale równocześnie zapoczątkowały różne formy opieki nad ludźmi (zwłaszcza starymi i chorymi). Reformy liberalne z lat 1906-1914 zapoczątkowały pewne formy opieki nad dziećmi (posiłki dla dzieci z biednych rodzin w szkołach oraz nadzór medyczny), rent starczych, zasiłków dla bezrobotnych i bezpłatnej opieki zdrowotnej. - wszystko w ilościach zależnych od uznania władz i wielkości dostępnych środków. Akty prawne z okresu międzywojennego, w tym zwłaszcza ustawa o bezrobociu z 1934r. Wprowadziły pierwsze formy pomocy mieszkaniowej ( np. naprawy budynków) i rozszerzyły zakres zasiłków dla bezrobotnych (wypłacanych ze środków wg. Formuły: 1/3 pracownik, 1/3 pracodawca i 1/3 państwo). Rozwiązania te okazały się zresztą niewystarczające w okresie wielkiego kryzysu. Natomiast ustawodawstwo powojenne z lat 1944-1948 ukształtowało, w zasadzie, współczesny model państwa opiekuńczego w Wielkiej Brytanii. Po drugiej wojnie światowej upowszechniła się teza, że państwo powinno pomagać nie tylko niektórym, lecz wszystkim potrzebującym pomocy.

•    W Stanach Zjednoczonych państwo opiekuńcze wiąże się okresem New Deal. Już wcześniej, w XIX wieku wprowadzono pewne prawa dla robotników - ustawy stanowe dotyczące czasu pracy, inspekcję sanitarną w fabrykach, urzędy zdrowia. Jednak światowy 1929-1933 wymaga czegoś więcej. Państwo musi poradzić sobie z kryzysem - zmniejszyć bezrobocie i ożywić gospodarkę. Państwo udziela pożyczek dla zwiększenia inwestycji w przemyśle. Przeciwdziała nadprodukcji w rolnictwie ograniczając obszar zasiewów i niszcząc nadwyżki. Wprowadza wielkie roboty publiczne dla zmniejszania bezrobocia. Umożliwia działanie związkom zawodowym. Wprowadzony zostaje zakaz pracy dzieci, maksymalny czas pracy i minimum płac, system ubezpieczeń na starość, po części także bezpłatna służba zdrowia. Reformy te miały na celu pobudzenie inicjatywy prywatnej w sferze ekonomicznej i mechanizmów łagodzenia napięć w sferze społecznej. Kryzys i New Deal przekształcił Stany Zjednoczone w państwo usług socjalnych (social service State)⁴. Reformy Roosevelta nie zmieniają ustroju kraju, ale pokazują znaczenie państwa i możliwości jego interwencji dla ratowania ładu ekonomicznego. Dzięki nim Stany Zjednoczone stały się ostoją gospodarczą a z czasem i militarną Aliantów w czasie drugiej wojny, po czym -najpotężniejszym mocarstwem światowym w czasach nam współczesnych.

•    Niejako sztandarowym przykładem państwa opiekuńczego jest Szwecja pod rządami socjaldemokracji. Koncepcję socjaldemokracji szwedzkiej państwa jako Odomu luduQ (folks hema) zaczęto realizować w postaci reform socjalnych w latach 1932-1939. Państwo ma być tu opiekunem, kluczową rolę odgrywa tu polityka społeczna. Ważny jest interwencjonizm państwowy. Specyficzną cechą jest nacisk na rozwój spółdzielczości, w tym spółdzielczości mieszkaniowej. Ten model państwa opiekuńczego realizowany był także w innych krajach skandynawskich - w Norwegii, Danii i Finlandii. Polityka socjalna zmierza tu do zagwarantowania praw socjalnych wszystkim obywatelom, a nie tylko zatrudnionym. Preferowany jest model gospodarki mieszanej, gdzie istnieją obok siebie własność państwowa, samorządowa i spółdzielcza, nie ma nacisku na nacjonalizację przemysłu.

•    W Australii już w dziewiętnastym wieku wprowadzono emerytury, zasiłki dla bezrobotnych i urzędy pracy. Kryzys lata 1929-1933 i druga wojna światowa wymusiły kolejne zmiany. W czasie wojny wprowadzono zasiłki rodzinne, emerytury dla wdów, powołano Narodowy Fundusz Pomocy Społecznej, proklamowano politykę pełnego zatrudnienia.

•    W Niemczech wprowadzane są w życie koncepcje socjalnego państwa prawnego i społecznej gospodarki rynkowej.

2