28812

prowadzi do niej peiypetia - uświadamianie bohaterowi fałszywości jego sądu ale i zwrot w ciągu wydarzeń;

ważna dla niej pozatekstowa sfera dramatu, zawarta w didaskaliach (rekwizyty, dekoracje itp.), w ekspresji aktorskiej - opozycja słowa i gestu.

Formy pośrednie między ironią werbalną a dramatyczną:

1)    naiwność - dwuznaczność to efekt zderzenia świadomości podmiotu ze świadomością odbiorcy i autora, nie zamierzony efekt podmiotu;

2)    łączenie wypowiedzi sprzecznych względem siebie u tego samego podmiotu:

ironia - przez relacje między przeciwstawnymi sądami, powstaje przy przesunięciu czasowym.

Zjawiska literackie pokrewne ironii:

1)    groteska - gra przeciwieństw, zderzenie sprzecznych jakości daje efekt ironiczny. Związki groteski z komizmem - gdy zabawa i swobodna gra literacka. Związki z tragizmem - gdy ewolucja tragicznego światopoglądu Posługuje się wybranymi elementami świata rzeczywistego, stereotypami, podporządkowanymi innej logice niż logika świata rzeczywistego;

2)    parodia:

przytoczenie parodiowanego wzorca ma charakter przesadny, pod pozorem akceptowania dochodzi do negowania wzorca. Obiektem ironii może być forma wyrazu czy wartość pożaliteracka, typ przesady - intonacja,

czasem przesada wynika z niestosowności słów przytoczonych sądów;

3)    pastisz, trawestacja, burleska:

pastisz - łagodniejsza operacja parodystyczna,

trawestacja - odwzorowanie toku fabularnego ze zmianą realiów, lub

odwzorowanie kompozycji ze zmianą treści,

burleska - komizm niestosowności poważnego tematu i stylu niskiego (albo odwrotnie);

4)    aluzja, aluzja literacka - tu ironia pochodzi ze zderzenia literackiego i kontekstu aluzji z sensem podtekstu;

5)    przemilczenie:

tak, żeby nie dało się sensów pominąć, jego pole znaczeniowe określa kontekst,

-    występują 2 płaszczyzny semantyczne - pusta i wyznaczana przez kontekst;

6)    dowcip, aforyzm, paradoks:

dowcip - krótszy od ironii, element zaskoczenia. Tylko ironia salonowa mogłaby się z dowcipem równać,

afoiyzm - ujęcie głębszej refleksji filozoficznej w 1 zdaniu, paradoks - 1 z form artystycznych, sformułowanie myśli sprzecznej z powszeclinie panującą opinią. Paradoks łączy wszystkie cechy ironii jako postawy i wyrazu.

Ironia jako wyznacznik struktury utw oru na tle różnych form ironii:

-    wszystkie formy ironiczne występują w pojedynczych momentalnych realizacjach, ale mogą stać się zasadą budowy dzieła;

ironia - zjawisko subiektywne, sposób reagowania; może być w strukturze - w działaniu kontrastów i narracji;

2