35207

osłabiać strony pracodawczej i walczyć o zabezpieczenie swoich interesów.

Po ukształtowaniu się w republice weimarskiej, przeniknęło do nauki francuskiej, włoskiej i polskiej. Trzeba jednak podkreślić, że jeśli chodzi o Polskę, to nabrało ono znaczenia dopiero znaczenia po fali masowych strajków w roku 1980, które ujawniły istnienie silnych antagonizmów w stosunkach pracy. Doszło do tego tak późno, ponieważ wcześniej uważano, że nie ma zasadniczych sprzecznych interesów między pracownikami a pracodawcami, a szczególnie w okresie 1950-1956. Między innymi dlatego, że nie było tych sprzecznych interesów i zakładano teorię bezkonfliktowości przez wiele lat odstąpiono od zawierania układów zbiorowych pracy. Mimo, że istniała ustawa z 1937 roku- prawo zbiorowe pracy- i ta ustawa nakazywała zawieranie układów to w myśl tej teorii bezkonfliktowości zaniechano zawierania układów i narzucano pracownikom układy zbiorowe pracy, w myśl zasady „nasze interesy, to wasze interesy, a my wiemy, o jakie interesy chodzi". Jednak, kiedy to zrozumiano, powstał grunt właściwy do wyodrębnienia zbiorowego prawa pracy (lata 1980 i kolejne). Pluralizm związkowy, który był największym osiągnięciem ruchu związkowego, kiedy zlikwidowano teorię bezkonfliktowości, jest dziś bardzo widoczny i chroniony, choć mamy i negatywne z nim skojarzenia (duże liczby związków zawodowych w zakładach- np. 263 związki- a to jest bariera dla wykonywania zbiorowego prawa pracy, ciężko się dogadać tak dużej liczbie przedstawicieli związków).

Zbiorowe prawo pracy nie występuje w tekstach prawnych, jest pojęciem prawniczym,

natomiast będzie pojęciem prawnym kiedy doczekamy się finalizacji prac nad zbiorowym kodeksem

pracy.

Jeżeli chodzi o samo pojęcie to nie ma tutaj jednolitego podejścia do pojęcia zbiorowego prawa pracy. Doktryna przedstawia różne definicje, niektórzy autorzy ograniczają się do podania istoty zbiorowego prawa pracy, czyli nawet nie silą się na definicję, a mówią o istocie. Na przykład prof. Hajn wskazuje, iż istotą zbiorowego prawa pracy jest określanie reguł realizacji interesów pracowników i pracodawców związanych ze stosunkami zatrudnienia (to nie definicja a istota!II). Walorem podejścia do tego w sposób podkreślenia istoty jest zwrócenie uwagi na coraz większy związek zbiorowego prawa pracy i prawa indywidualnego. Inne teorie: zbiorowe prawo pracy reguluje kolektywne prawa i interesy pracowników i pracodawców w stosunkach pracy (prof. Baran). Prof. Florek: prawo to jest charakteryzowane jako prawo regulujące stosunki między pracodawcami lub ich organizacjami a przedstawicielstwem pracowników, w tym zwłaszcza związkami zawodowymi. Warto zwrócić uwagę na jeszcze inne spojrzenia na zbiorowe prawo pracy, którego zwolennikiem jest prof. Zieliński, w jego rozumieniu zbiorowe prawo pracy jawi się jako ogół przepisów, które regulują prawa i interesy grupowe pracowników i pracodawców, zawartych w ustawach o związkach zawodowych, organizacjach pracodawców i ustawach o rozwiązywaniu sporów zbiorowych, a także 7

w tych aktach prawnych, które dotyczą autonomicznych źródeł prawa pracy (układy zbiorowe, regulaminy pracy) oraz aktach dotyczących udziału pracowników w zarządzaniu zakładem pracy (m.in. ustawa o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego).

W nauce prawa zwraca się również uwagę na potrzebę określenia zakresu zbiorowego prawa pracy przez wskazanie rodzajów zbiorowych stosunków pracy, w aspekcie zarówno przedmiotowym jak i podmiotowym, w których mieszczą się stosunki szczegółowe, a nie przez ich wyczerpujące wyliczenie. Chodzi o to, że nie da się do końca wyliczyć wszystkich spraw z zakresu przedmiotowego, ani też wszystkich podmiotów, które mogą uczestniczyć w zbiorowym prawie pracy, chodzi więc w tych definicjach, które odwołują się do pojęcia, o wskazanie rodzajów tych zbiorowych stosunków pracy, a nie wyliczenie ich do końca, bo tego nie da się zrobić.

Wielu autorów opowiada się albo wyłącznie za podmiotowym ujęciem zbiorowego prawa pracy albo przedmiotowym. Na przykład w ujęciu przedmiotowym prof. Jończyk wskazuje, że jest to ogół norm regulujących prawa i interesy grupowe pracowników i pracodawców. W ujęciu podmiotowym- to przepisy regulujące relacje pomiędzy podmiotami kolektywnymi. Są to definicje jednokierunkowe. Wynika jednak potrzeba łączenia tych aspektów, trzeba przedstawiać definicje zbiorowego prawa pracy w aspekcie podmiotowo- przedmiotowym - czyli są to stosunki społeczne dotyczące podmiotów kolektywnych, relacji pomiędzy pracodawcą, przedstawicielami pracowników,