35499

1. Współczesne koncepcje zarządzania

Jedną z charakterystycznych cech współczesnego zarządzania organizacją jest wielość i różnorodność koncepcji (filozofii, podejść, orientacji) zarządzania i związanych z nimi szczegółowych metod, technik i narzędzi zarządzania. Wśród nich są koncepcje zorientowane na proces zarządzania przedsiębiorstwem (np. maiketing. logistyka, human resources management, tolal qua)ity management czy controlling), takie, które są zorientowane wyłącznie lub zdecydowanie na zarządzanie zmianami (np.BPR* business proces reengineering, czy lean management) oraz zorientowane na formy organizacji (np. organizacja ucząca się, inteligentna, sieciowa, wirtualna). Koncepcje te prezentują różne podejście do czynników gospodarowania i zawierają zróżnicowane rekomendacje co do zarządzania przedsiębiorstwem, wprowadzania w nim zmian i organizowania się. I tak np. w grupie koncepcji zorientowanych na proces zarządzania przedsiębiorstwem marketing kładzie nacisk na ukierunkowanie zarządzania (celów i działań) przedsiębiorstwa na zapewnienie możliwie wysokiego poziomu satysfakcji klienta. Logistyka z kolei dba o ukierunkowanie zarządzania na racjonalizację przepływaj materiałowego, by osiągnąć skuteczność i możliwie niskie koszty. Koncepcja kompleksowego zarządzania zasobami ludzkimi HRM (human resources management) to zorientowanie zarządzania na właściwe ukształtowanie i motywowanie do pożądanych działań zespołu pracowniczego. TQM (total gualite management) orientuje zarządzanie na wysoki poziom jakości: pracy, przebiegu procesów i produktów. Controlling ukierunkowuje zarządzania na racjonalizację decyzji, dla uzyskania możliwie korzystnego wyniku finansowego. Spośród koncepcji zorientowanych na wprowadzanie zmian organizacyjnych do przedsiębiorstwa koncepcja BPR zakłada podejście rewolucyjne: (radykalne i szybkie zmiany), gdy natomiast koncepcja lean -podejście ewolucyjne (mniej radykalne, powolne i systematyczne wprowadzanie zmian).

Obserwuje się liczne oznaki fascynacji tymi koncepcjami, a ich zastosowanie jest uznawane za wyznacznik nowoczesności zarządzania, a nawet powszechnie obowiązującą normę. Jednocześnie pojawiają się także słowa krytyki pod ich adresem. Zarzuca się tym koncepcjom m.in. to, że realny poziom ich oryginalności i efektywności zastosowania jest na ogół niższy od deklarowanego, a liczne rekomendacje ich zastosowania są obciążone subiektywnymi, często nazbyt pozytywnymi ocenami wynikającymi z przesłanek marketingowych. Koncepcje te cechuje ponadto ograniczoność (fragmentaryczność, .płytkość’) zastosowania, obserwowana także w dużej liczbie przedsiębiorstw polskich (Lichtarski 2004, s.382 i n.). Mają też miejsce liczne przypadki wdrożeń zakończone niepowodzeniem, szczególnie koncepcji opartych na radykalnych zmianach. Równocześnie zauważa się, że różni autorzy częściowo odmiennie charakteryzują poszczególne koncepcje, a cechy tych koncepcji nie zawsze są wyraźnie i jednoznacznie podane (Lichtarski 1998, s.ll). W konsekwencji trudno jest zidentyfikować wzajemne relacje między tymi koncepcjami, co jest ważne z punktu widzenia praktycznego ich zastosowania. Jakby tego było mało, pojawiają się ciągle nowe koncepcje, a ich mnogość i niespójność prowadzi do stanu zagubienia zarówno menedżerów próbujących je wdrożyć, jak i naukowców, zajmujących się tymi koncepcjami. Powstaje pytanie, czy to ciągłe generowanie nowych problemów i nowych metod ich rozwiązywania znajduje swe odbicie w lepszych wynikach działania firm i w lepszym zarządzaniu?. Czy też zmieniają się jedynie etykietki, a problemy i metody ich rozwiązywania poz ostają wciąż te same, zgodnie z niemieckim powiedzeniem .ałter Wein in neuen Schlanken’ (stare wino w nowym szkle).

Dostrzegając wagę wielu tu zgłoszonych problemów istotne wydaje się znalezienie odpowiedzi na pytanie na ile te nowe, uznawane za nowoczesne koncepcje zarządzania zawerają nowatorskie, oryginalne rozwiązania, a na ile opierają się na rozwiązaniach i pomysłach znanych od dawna, a jedynie rozszerzonych, uzupełnionych lub tylko „podanych’ w nowym, modnym opakowaniu.