35931

-    Przy dużej wartości histoiycznej kronika ta zawiera wiele sądów subiektywnych, zwłaszcza w atakach na przeciwników politycznych; jest wyrazem światopoglądu rycerstwa wielkopolskiego, a dodatkowo obrazuje obyczaje dworskie i duchowieństwa

21. Rozmyślanie przemyskie jako apokryf

l. Apokryfy Starego i Nowego Testamentu w piśmiennictwie europejskim;

-    słowo apokryphos (gr. ukryty, tajemny) - w kulturze hellenistycznej księgi zawierające wiedzę ezoteryczną; w Kościele chrześcijańskim oznaczało lektuiy nie dopuszczone do czytania w trakcie zgromadzeń

-    greckie kanon (prosty pręt, drążek, prawidło, model, wzór), wg chrześcijan - księgi kanoniczne to te uznane za natchnione, ich katalog formował się w III do VII/IX w.

-    cechy pism apokryficznych:

a)    zbliżenie formalne i treściowe do ksiąg kanonicznych, wynikające ze świadomego naśladownictwa tych ostatnich;

b)    nieprawdopodobieństwo treści, przesyconej elementami baśniowymi i fantastycznymi bądź też naiwnymi, drobiazgowo ujętymi szczegółami, dotyczącymi różnych epizodów życia postaci przedstawionych;

c)    niejasne pochodzenie, związane z podszywaniem się nieznanych autorów pod osoby występujące w ST/NT;

d)    odstępstwa od chrześcijańskich poglądów doktrynalnych i moralnych, wynikające już to z faktu spisywania ich przez heretyków, już to z nie zamierzonych błędów popełnianych przez twórców wyznających prawowitą wiarę;

e)    synkretyczność treściowa, związana z genezą apokryfów, powstających w różnych środowiskach (judaistycznych, hellenistycznych, chrześcijańskich, heretyckich) i w rozmaitych kręgach kulturowo-geograficznych (np. w Egipcie, Syrii, Palestynie. Europie Zachodniej) i w różnych okresach; „mozaikę", niejednorodność w sferze idei oraz wątków fabuła mych, spotęgowała jeszcze kompilacyjność tekstów, wielokrotnie przerabianych, interpolowanych i przekładanych swobodnie na różne języki.

-    apętofy dzieli się na;

a)    apokryfy Starego Testamentu: powstawały między II wiekiem p. n. e. a I wiekiem n. e.; wyodrębnia się wśród nich: opowiadania (rozwijają wybrane wątki, np. Księga modlitw Asenat - rozwija motyw nawrócenia córki egipskiego kapłana po małżeństwie z Józefem), pisma dydaktyczne (wyjaśniają wybrane kwestie moralne i doktrynalne, np. Testamenty Dwunastu Patriarchów), apokalipsy (utwoiy proroczo - wizyjne nawiązujące do różnych epizodów ksiąg kanonicznych, kontynuujące formalnie i treściowo tzw. Księgi prorockie -Księgę Daniela, Ezechiela, Barucha, np. Księga Henocha)

b)    apokryfy Nowego Testamentu: powstawały między II a V/VI wiekiem; wyodrębnia się: ewangelie (opowiadają o życiu Jezusa lub jego części, opisy Męki i Zmartwychwstania, też apokryfy asumpcjonistyczne opowiadające o Wniebowstąpieniu Marii tworzące cykl transitus - przejście bądź koimesis - zaśnięcie), dzieje apostolskie (utwory poświęcone dziejom apostołów), listy, apokalipsy.

-    „para - apokryfy”/”utwoiy apokryficzne”, powstawały zazwyczaj między XII a XV wiekiem, tworząc je, wzorowano się zazwyczaj na: Protoewangelii Jakuba, Ewangelii narodzin Marii, Historii narodzin Marii i dzieciństwa Zbawiciela, Hitorii Józefa..., Historii dzieciństwa Zbawiciela

-    w dojrzałym średniowieczu europejskim uformowały się trzy odmiany literatury pasyjnej: historia passionis (historia Męki), meditatio (rozmyślanie) i planctus (lament, płacz)

2. Żywoty Jezusa i Marii - Rozmyślanie przemyskie