Gall Anonim a Kadłubek - dwie koncepcje dziejopisarstwa.
Gall Anonim |
Kadłubek |
kronika pisana na dworze, na zlecenie króla Bolesława Krzywoustego, a więc: a) przede wszystkim biografia Krzywoustego b) stronniczość i pomijanie lub bagatelizowanie niewygodnych dla zleceniodawcy spraw (np. spór ze św. Stanisławem) c) heroizacja króla, ukazywanie go w samych superlatywach nadrzędnym celem Anonima było wysławianie Polski, jej historii i króla liczne dywagacje na temat własnej osoby, „promowanie" siebie gatunek kroniki to gęsta (opis i wychwalanie przede wszystkim czynów, chronologicznie, ale bez skupiania się na datach) narrator nieustannie obecny, komunikujący chęć utrzymania kontaktu z odbiorcą, pozyskania go subiektywizm w ocenach ideowych i moralnych Gall uważa, że bieg historii zależy od pierwiastka boskiego, czemu niejednokrotnie daje wyraz |
kronika napisana na zlecenie księcia Kazimierza Sprawiedliwego: a) stronniczość i gloryfikacja Sprawiedliwego, przy jednoczesnej krytyce Mieszka III Starego nadrzędnym celem Kadłubka było wykorzystanie historii w celach dydaktycznych; przedstawienie historii narodu miało służyć celom politycznym i moralnym, dla współczesnych i potomności Kadłubek pisze ze skromnością, pokorą, w przekonaniu, że nie zależy mu na pieniądzach ani na samym pisaniu, skłonność do dialektycznego rozumowania - zestawianie dwóch racji i prowadzenie sporu dialogowość ksiąg opisujących wydarzenia nie znane Kadłubkowi z autopsji - autor „wkłada” narrację w usta naocznych świadków tamtych czasów, co wg średniowiecznych standardów „uwiarygodnia” relacje - styl trudny i ozdobny, wyszukiwane figury, mówienie nie wprost |