35966

nie tylko nawiązać do wzoru antycznego, był zobowiązany także do złożenia wiersza wedle uznanych standardów (topika, stylistyka, leksyka łacińska).

Wzorem dla poety był Owidiusz, autor zbiory wierszy zwanych Tristia, pisanych na wygnaniu, w poczuciu krzywdy. I tak jak Owidiusz opiewał Sulmo, tak Janicki sławił rodzinne Januszkowo, także wzorem poety wyliczał koleje swojego życia.

Elegia ta, pisana w obliczu zbliżającej się śmierci, opisuje dolegliwości poety:” puchlinę wodną, która spowodowana jest, wg. Janickiego, faktem, iż od dzieciństwa pił jedynie wodę.

Poeta wspomina swych dobroczyńców, przyjaciół, rozważa nad ojczyzną, ale wspomina także o sławie, jaka spotkać może jego dzieła.

Zasadniczą cechą wierszy Janickiego jest autobiografizm, odsłania przed czytelnikiem obszary życia pozostające zazwyczaj w ukryciu. Jest to (zazwyczaj) perspektywa mroczna, skupia się na smutnych i gorzkich dla poety wydarzeniach.

Tom składa się z 10 Żalów, 11 Elegii różnych i 75 Epigramatów, zatem wierszy elegijnych jest 21, większość złożona z ponad 60 dystychów; najdłuższa - Elegia o sobie samym do potomności liczy 92 dystychy. Wszystkie elegie dedykowane są konkretnym osobom albo dotyczą konkretnego wydarzenia, mają więc charakter okolicznościowy, dyktowane są zawsze sytuacją pożal i tera cką, wywodzą się z egzystencji. Znajdują się wśród nich relcje z wydarzeń politycznych, panegiryki a także elegie żałobne, relacje z włoskich wojaży poety i pobytu w Padwie, wierszowane epistoły do przyjaciół.

Księgę Żalów otwiera utwór napisany w Krakowie w 1542, później układ utworów jest chronologiczny (Tristia padewskie, potem Tristia krakowskie).

Niektóre teksty są przeróbkami utworów Owidiusza.

Janicki jest poetą dystansu, spowodowanego przez chorobą, odsuniecie od normalnej egzystencji. Właśnie przez to poeta jest oddalony od kolejnych funkcji i miejsc, wszystko za sprawą choroby. Umożliwia to ujawnienie się klasycznego męstwa narratora przekuwającego cierpienie w sztukę.

Innym źródłem emocjonalnego dramatyzmu jest dysproporcja między możliwościami a ich realizacją. Wyraża się on w autorskich gestach rezygnacji lub wyrzeczeń.

Janicki zamyka ludzki los w językowych formułach, przekształcając emocjonalność w klasyczną lakoniczność. Wypowiedź poety oscyluje pomiędzy nadzieją młodzieńca u progu doświadczenia a rozpaczą tegoż w obliczu stających na przeszkodzie niedomogów ciała.

Perspektywa z jakiej Janicki przypatruje się sprawom świata gwarantuje jego etyczny maksymalizm i umiejętność wybaczanie i pogodzenia się z losem. W' kwestii filozofii moralnej osiągnął czystość i pewność frazy. Jego poezja rządzi szczerość, egzystencja zaś, nawet tak marna jak jego, jest miejsce zdobywania mądrości. Sztuka jest z kolei dzieleniem się tą mądrością z innymi.

Historia literatury polskiej: Renesans. Red. A. Skoczek J. Ziomek. Renesans. Warszawa. 1995

Może się przydać:

h»p://www.§t(yQpQiska pl/ręnę§ftn§/klemgii§ jaiikkf Jaiikiusz-hunl (poniżej) to link do drugiego artykułu, nieco dłuższego: http://www.starQpolska.pl/renesaiis/ppracQwania/Krzywy.html