363

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

Antiochos i Askalonu i piąta Akademia

Antiochos urodził się w Askalonie około 125 roku przed Chrystusem. Był uczniem Filona, został po nim scholarchą Akademii. Przez pewien czas jego wykładów słuchał Cyceron. Zmarł około 69 roku przed naszą erą.

Dokonana przez Antiochosa krytyka sceptycyzmu Karneadesa przyczyniła się do zmiany stanowiska filozoficznego Akademii przez Filona. Filon odważył się jednak tylko na tyle. że uznał istnienie prawdy obiektywnej, lecz odmówił człowiekowi poznania tej prawdy. Antiochos zrobił kolejny krok, czym zamkna) historię sceptyckięj Akademii: uznał, że prawda nie tylko istnieje, ale jest także poznawalna. Pomimo to, w piątej Akademii nie odrodził się piatonizm, lecz eklektyczna mieszanina różnych nauk - Antiochos nazywał siebie akademikiem, ale niewiele dzieliło go od stoików. Zamierzał doprowadzić do końca dzieło odnowienia starej Akademii, ale odzyskał Chryzypa, nie Platona. Nie wahał się nawet odrzucić platońskiej gnozedogii, nauki o ideach.

Przeciwko sceptykom podkreślał Antiochos, że nie można porzucić kryterium prawdy ani nauki o najwyższym dobru, jeżeli uważa się siebie za filozofa. Przecząc temu, sceptycyzm obalał same podstawy ludzkiej egzystencji (przeczył wartości przedstawienia, odrzucał istnienie kryterium prawdy). Nie wystarczy także to, co prawdopodobne, gdyż nie da się tego wyznaczyć bez oparcia w tym, co pewne. Nie jest też możliwe w każdym wypadku zawieszanie zgody.

Niestety, o ile Antiochos jest przekonujący w krytyce sceptycyzmu, o tyle zawodzi w proponowaniu stanowiska alternatywnego. W logice nie odchodzi zasadniczo od Chryzypa. Również w fizyce proponuje na nowo idee stoickie. Tak samo w etyce: podkreśla jedynie, że stoicy nie mają racji w tym, że nie doceniają ciała i tego, co z ciałem się wiąże. Prezentuje więc Antiochos typowy przykład eklektyzmu dogmatycznego, który łączy idee różnego pochodzenia, a nie umie stworzyć z nich syntezy.