378

HISTORIA FILOZOFII STAROŻYTNEJ

AnaKsymanderzMiletti

Żyl na przełomie VII i VI wieku p.n.e. (urodził się około dwudziestu lat po Talesie).

Uczeń Talesa, autor pierwszego w Grecji dzieła filozoficznego: ,0 naturze" („Per/psyc/ieos^-); być może najświetniejszy umysł wśród Jończyków.

Prawdopodobnie to on wprowadził termin arche, zasady, dla oznaczenia primium - pierwszej i ostatecznej rzeczywistości, physts. Uznał, że zasadą tą jest bezkres (apeiron).

■ bezkres to coś nieograniczonego, nieskończonego: zewnętrznie (ilościowo) i wewnętrznie (jakościowo);

-    to, co nie ma początku ani końca nie powstało i nie zginie - z tej racji może być zasadą wszystkiego;

-    według Arystotelesa, Anaksymander uważał, że to, co nieskończone, obejmuje, kieruje i rządzi wszystkim - a taka jest właśnie funkcja zasady;

-    także Arystoteles pisał, że Anaksymander uznał wskazaną przez siebie zasadę za boską, ponieważ jest ona niezniszczalna i nieśmiertelna;

-    teologia Anaksymandra była naturalistyczna - to, co boskie jest nie różne od świata, lecz jest jego istotą;

-    „nieskończone nieba są bogami" - istnieje nieskończona liczba śmiertelnych światów, wszystko zaś jest pełne bogów;

Wszystko powstało z jednej zasady - bezkresu, poprzez rozdzielenie przeciwieństw, na skutek wiecznego ruchu. Rzeczy powstają z bezkresu i w niego się obrócą - jest to kara za niesprawiedliwość (którą jest walka i sam byt przeciwieństw); świat powstaje przez rozpad przeciwieństw, odpokutuje - umierając.

Nieskończoność zasady implikuje nieskończoną ilość światów, które z niej powstają. Nasz świat powstał w niejasny sposób, poczynając od rozpadu ciepła i zimna.

Anaksymander prezentuje daleko już posunięty logos - Ziemia nie potrzebuje podpory, utrzymuje się dzięki równowadze sił. Rozwój organizmów rozpocza) się od zwierząt wodnych.