29027

•    senat

•    urzędy

Rzym był areną walki wpływowych patrycjuszy z plebej uszami:

1    VI w. p. n. e. - reformy serwiańskie

2 494 r. p. n. e. - utworzenie trybuna ludowego

3 451 r. p. n. e. - Ustawa XII Tablic

4    do IV w. p. n. e. - dostęp plebej uszy do urzędów

Zgromadzenia ludowe - złożone z obywateli, w celu podejmowania decyzji. Zgromadzenia informacyjno-sprawozdawcze (dyskusje) nazywały się contiones, a zgromadzenia podejmujące decyzje to comitia.

•    Najstarsze to comitia curiata (rodowe), następnie arystokratyczne comitia centuriata (cenzus majątku), aź w końcu comitia tńbuta (terytorialne). Istniały także concilia plebś - zgromadzenia tylko dla plebejuszy.

•    Inicjatywa ustawodawcza w rękach urzędników, lud tylko dyskutował i głosował.

•    Uchwały zgromadzeń nazywano leges, dodawano imię wnioskodawcy.

•    Od 287 r. p. n. e. (Lex Hortensia) uchwały plebejskie, tzw. płebiscita, obowiązywały cały naród rzymski.

Senat - ciało doradcze, posiadające moc wydawania tzw. senatus eon suita i dysponowania finansami państwa. Zasiadali w nim dożywotnio byli wyżsi urzędnicy. Listy senatorów co 5 lat sporządzał cenzor na podstawie cenzusu majątkowego. Liczba senatorów rosła od 300 do 900 za Juliusza Cezara.

Senat zwoływał uprawniony urzędnik, który przewodniczył obradom i relacjonował sprawę. Następowała dyskusja, a potem głosowanie - osoby "za" siadały po jednej stronie sali, a "przeciw" po drugiej. JeZełi decyzja nie została zawetowana przez trybuna ludowego, a wnioskujący urzędnik zgodził się z "radą" senatu, to powstawało obowiązujące senatus consukum.

Upoważnienia senatu:

•    zatwierdzanie ustaw komicjów

•    prawo auspicjów - wróżb mogących obalić każdą decyzję zgromadzeń

•    zarząd skarbem

•    reprezentacja państwa

•    wojna lub pokój i cała polityka zagraniczna

•    decyzja o powołaniu dyktatora

•    swoista kolegialna głowa państwa, sprawująca władzę z ludem - Senatus Populusque Romanus

Urzędnicy (magistratus):

•    niZsi - mmores - posiadają potestas

•    wyżsi - maiores - posiadają potestas + imperium

•    kurulni - mogli potem zasiadać w senacie

•    nie-kurulni - nie zasiadali w senacie po końcu kadencji

Konsulowie, pretorzy (miejski - urbanus i cudzoziemski - peregrinus ), cenzorzy, edylowie, kwestorzy, trybuni ludowi + dyktator.

Magistratury rzymskie

Urzędnicy byli:

•    wybierani - przez komicja, senat, dyktatora

•    odpowiedzialni

•    kadencyjni - na ogół na rok, cenzor na 5 lat, dyktator na pół roku

•    bezpłatni

•    kolegialni - "koleżeństwo' np. 2 konsulów, każdy z pełnią władzy i mocą sprzeciwu wobec decyzji partnera