3742

Jeżeli budowana teoria ma być apodyktycznie pewna, to jest prawdziwa dla każdego przedmiotu, musimy wykroczyć poza empirię i spekulować o naturze przedmiotów abstrahując od nich samych. Żadne prawo ogólne nie może być wywiedzione ze skończonej liczby przypadków, jest więc albo analityczne a priori, albo (w rozumieniu kantowskim) syntetyczne a priori.

Droga do struktury rzeczy ma swój punkt wyjścia i cel, a więc posiada także kierunek i zwrot. "Punkt początkowy, z którego myśl musi wyjść, aby w swym ruchu móc w ogóle dotrzeć do całości, jest podstawą, a w odniesieniu do najobszerniejszej całości - ostateczną, pierwotną podstawą"³¹. Myśl zmierza do określenia przedmiotu, czyli:

a.    do stwierdzenia, czym on jest (ujęcia go w pojęciu lub definicji),

b.    do ustalenia jego istnienia (ujęcia go w sądzie),

c.    do uzasadnienia, dlaczego istnieje (znalezienia dla niego uzasadnienia).

Punkt ostatni odnosi się raczej nie przedmiotu omawianego, ale do innych obiektów, które sankcjonują jego istnienie. Gwoli przykładu ustalmy przedmiotem naszego określania "świat". I tak moglibyśmy stwierdzić, że:

•    primo: Świat jest ogółem obiektów;

•    seciuido: Świat istnieje;

•    tertio: Świat istnieje, bo Bóg tak chciał. (Bóg spełnia tu rolę absolutnej i nieuwarunkowanej podstawy, kończącej retrospektywne czy też logiczne uzasadnianie).

Leo Gabriel pisze dalej: "Ujmowanie całości tego, co istnieje, tzn. świata, musi zaczynać od absolutu jako podstawy"^,J. Szukanie tej podstawy, jako klucza zrozumienia jedności świata to właśnie zadanie filozofii.

"Dziejowym wydarzeniem było to, że myśl ta ujawniła swoją strukturę najprzód w księgach mądrości starożytnych Hindusów, że rozwinęła się najpierw tam, przyjmując swój pierwszy kształt historyczny. Na tym polega znaczenie starożytnej myśli indyjskiej, 'owych najwcześniejszych przejawów myśli filozoficznej, o jakich wiemy¹ (S. Misch) w sensie historycznego początku filozofii"^. Należy zwrócić uwagę na dwa bardzo wyraźne stwierdzenia w cytowanym tekście. Po pierwsze, autor pisze, że filozofia indyjska jest faktem, po drugie, że Indie są kolebką filozofii.

Filozofia w Indiach powstawała w najściślejszym związku z religią. Geneza jej jest więc zbliżona do genezy filozofii starożytnej Grecji. Jednakże Filozofia grecka rozwijała się w opozycji do oficjalnej religii (Sokrates, Platon, Arystoteles i inni), a indyjska - w nierozerwalnym związku z religią, prowadzącym do ewolucji myśli zarówno religijnej, jak i filozoficznej. Obie filozofie za swe zadanie obrały uwolnienie się od empirycznej różnorodności, a za cel - dążenie do radykalnego ujednolicenia, do odnalezienia ostatecznego pierwiastka. Filozofia indyjska chciała abstrahować w swoich poszukiwaniach od poszczególnych bogów doprowadzając myśliciela do jednej prapodstawy. Interferując ściśle z religią doprowadziła do przekształcenia jej z politeizmu przez monoteizm do panteizmiL W Upaniszadach - zbiorze medytacji i refleksji na temat tego, co w brahmanie przenajświętsze -odnaleźć można myśl spekulatywną charakterystyczną dla filozofii w ogóle, chociaż nie posługującą się metodami dialektyki i logiki Zachodu.

2