29052

Zakres podmiotowy i przedmiotowy zasady wolności sumienia i wyznania

We współczesnym prawniczym pojmowaniu zasady wolności sumienia i wyznania wyróżniamy dwa sposoby rozumienia tego pojęcia. Niektórzy badacze utożsamiają pojęcie sumienia i wyznania - tzw. interpretacja zwężająca - co polega na przypisywaniu obydwu pojęciom tego samego znaczenia. Z kolei inni interpretatorzy prawa rozdzielają pojęcia sumienia i wyznania - tzw. interpretacja rozszerzająca.

W tym rozumieniu wolność sumienia obejmuje uprawnienia do wolnego wyboru, kształtowania oraz zmiany nie tylko religii, ale światopoglądu w ogóle. Na wolność sumienia składają się pewne nakazy sugerowane przez wartości, według których jednostka postępuje i które inspirują jej działalność.

Z kolei wolność wyznania obejmuje wszelkie formy uzewnętrzniania i manifestowania stosunku człowieka do sfery religijnej. Jest to wolność uczestniczenia w obrzędach, praktykach określonej religii indywidualnie, zbiorowo, prywatnie lub publicznie. Współcześnie w naukach prawnych wyróżnia się trzy podstawowe podmioty posiadające uprawnienia do wolności sumienia i wyznania: jednostkę, rodzinę oraz związek wyznaniowy. Katalogi ich uprawnień różnią się pomiędzy sobą. Ustalają je takie akty prawne, jak konwencja rzymska(1950r), tzw. katalog praw pod stawowy ch (1981 r.), a w polskim ustawodawstwie szczególnie ustawa o gwarancjach wolności sumienia i wyznania(1989r ).

Przedmiotowy zakres uprawnień, które wynikają z zasady wolności sumienia i wyznania, kształtuje się niejednolicie we współczesnych ustawodawstwach państwowych. Nie mniej jednak, powszechnie uważa się, że wolność sumienia i wyznania powinna być traktowana jako prawo przysługujące dziś każdej jednostce, niezależnie od miejsca pobytu, zamieszkania i przynależności państwowej. Do najważniejszych uprawnień indywidualnych zalicza się zwykle prawo do wolności myśli sumienia, prawo do milczenia, prawo do manifestowania przekonań, prawo do wstępowania, należenia i występowania z organizacji o charakterze wyznaniowym, prawo jednostki do tworzenia nowych związków wyznaniowych.

Odrębna podmiotowość przyznawana rodzinie wynika z prawa rodziców do określenia kierunku wychowywania dzieci.

Związki wyznaniowe od dawna są traktowane jako odrębne podmioty wyposażone w uprawnienia do korzystania z wolności sumienia i wyznania. W ten sposób zabezpieczają one realizację uprawnień indywidualnych swoich członków. Jednostka zaspokaja bowiem poważną część swoich potrzeb religijnych przy udziale bądź za pośrednictwem struktur organizacyjno- personalnych związków wyznaniowych.