37715

W każdym kraju istnieje określony ustrój pieniężny. Emisja znaków pieniężnych będących prawnym środkiem płatniczym na terenie danego kraju jest suwerennym i niezbywalnym przywilejem państwa - związku publicznoprawnego. Państwo samo jednak tego przywileju nie wykonuje, powierza go bankowi centralnemu (emisyjnemu, państwa). Tę emisję bank realizuje w ramach pewnego porządku prawnego. Każde państwo posiada swój własnyustrój pieniężny określający organizację porządku pieniężnego, to znaczy:

1.    Obowiązującą jedno stkę pieniężną i jej podział na mniejsze jednostki.

2.    Rodzaje znaków pieniężnych, ich nominały i wygląd zewnętrzny

3.    Stosunek wymienny narodowej jednostki pieniężnej do jednostek pieniężnych innych państw -

tzw. reguły kursowe.

4.    Zasady rozliczeń pieniężnych w kraju i za granicą.

5.    Moc płatniczą- ważność w obiegu znaków pieniężnych i wszystkie zmiany.

6.    Możliwoś: wywozu za granicę i przywozu banknotów, w szczególności o wysokich nominałach.

7.    Warunki skupu i wymiany zużytych lub uszkodzonych znaków pieniężnych.

8.    Zakaz oraz konsekwencje umyślnego zniszczenia, uszkodzenia i fałszowania pieniędzy.

Cd czasu uznania znaków pieniężnych za prawny środek płatnic zyich wygląd bardzo się zmienił. Znaki po szczególnych państw zostały znacznie ujednolicone pod względem:

» szaty graficznej (bardzo bogatej)

•    materiału, z którego są wykonywane

•    zabe zpieczenia przed fałsze rstwem: znaki wodne, barwne włókna ochronne, znaki holograficzne

•    metody druku - dziś stanowiące mieszankę stabrytmc zego, typograficznego i offsetowego

•    każdy znak pemężny po siada nazwę państwa lub banku emisyjnego, oznaczenie senibanknotu i

kolejnych numerów, wartość nomiralrą wyrażaną cyframi i słownie, datę emisji, urzędowją pieczęć, podpis jednego lub dwóch funkcjonariuszy banku centralnego

•    dwmstronna szata graficzna, kompozycje geometryczne, motyw dekoracyjny (osoby widoki)

Podstawrow^ formą pieniądza goto wdcowreg o są dziś bilety bankowa opiewrające na okrągłe kwroty. Wartość nominalna banknotu zależy między innymi od:

•    organizacji obiegu pieniężnego (gotówdrów^rczybezgotówkowjy)

•    zasady innych rozliczeń

•    wjysokościpłac

•    wrysoko ści cen towrarów konsumpcyj nych

Jeżeli siła nabywcza jednostki pieniężnej danego kraju jest wjysoka, to potrzeby obiegu pieniężnego wymagają znaczrej ilości znaków pieniężnych o małej wrartości nomiralrej. Jeżeli siła nabywcza jest niska, istnieje potrzeba emisji wielu znaków o dużej wartości nominalnej. W każdym kraju z uwragi na potrzeby praktyczne obiegu pieniężnego często zachodzi konieczność wymiany znaków pieniężnych ra nowa. Wycofaniu z obiegu mogą podlegać wszystkie pieniądze danego kraju - taką operację przeprowadza się na zasadzie reformy pieniężnej. W Polsce miała miejsce 28 pa idzie mi Ja 1950 roku przy tzw. zmianie ustroju pieniężnego Polski. Wymieniano 100 starych złotych za 1 nowjy. Płace wymieniono 100 za 3 nowa złote. Od 1 stycznia 1995 trwa denominacja złotego, na której nikt me traci. Często ma miejsce wjymiana okre ślonych znaków pieniężnych, których obieg został uznany za niepożądany Najczęstszym powrodem tego rodzaju decyzji je st fakt zniszczenia banknotów lub znaków pieniężnych. W Polsce do kategorii banknotów uszkodzonych zalicza się taki, które mu brak 26 lub wńęcej części, jeśli nawret przedstawiana część banknotu posiada serię, numer i podpisy z NBP. Do banknotów zużytych zalicza się banknoty zużyte w stopniu uniemożliwiającym stwierdzenie ich autentyczności. Do tej kategorii zalicza się rówmież banknoty o niewrątpliwej autentyczności, ale nie nadające się do obiegu.

Pojawienie się w obiegu fałszywychpieniędzyjest również powrodern do wjymiany banknotów. Najlepszym przykładem fałszerstwa byio podrobienie w czasie wrojnyprzez Niemców biletów Banku Ang hi. Były drukowrane jedno stronnie z da tą emisji 1937 lub wcześniejszą nazywrane