397

drugiej świadomość. To jednoczesne uleganie wpływom natury i kultury powoduje zachwianie w postrzeganiu faktów.

Durkheim wyróżnił dwa typy więzi / solidarności:

solidarność mechaniczną - oparta jest ona na prawie karnym i niskim podziale pracy, jest wymuszana na ludziach,

solidarność organiczny - oparta jest na prawie współpracy i wysokim podziale pracy, wynika z potrzeby współpracy.

Uważał on, że w toku dziejów maleje rola represyjnego prawa karnego, rośnie natomiast rola prawa restytucyjnego. Przyczynami są: wzrost liczby ludności, komplikacja struktur społecznych i postęp podziału pracy.

Wzorcową instytucją dla Durkheima była religia. Pozwala ona człowiekowi wykroczyć poza naturę zwierzęcą. Aby zrozumieć religię, trzeba zrozumieć rytuały religijne. Służą one inicjacji jednostki do życia zbiorowego, zespalaniu zbiorowości, kultywowaniu tradycji grupowych oraz podtrzymywaniu jednostki w ciężkich chwilach.

Socjologizm miał dwojaki sens:

1)    Był teorią socjologiczną związaną z określonym zespołem zasad metody socjologicznej (zawierała pouczenia jak badać, badaniem tego podłoża miał zajmować się dział Durkheimowskiej socjologii zwany morfologią społeczną czyli badania materialnych form społeczeństwa, kształt jego granic, wielkość terytorium, położenie społeczeństwa, liczebność, gęstość.

2)    Doktryną filozoficzną roszczącą sobie prawo do wypowiadania się o sprawach, których nie można zaliczyć do socjologii to znaczy:

-    Socjologizm to określenie teorii socjologicznej Durkheima

-    Chciał się uwolnić od skrajności pozytywistycznego naturalizmu, od wyjaśniania faktów społecznych za pomocą praw przyrody.

Socjologizm miewał sens dwojaki. Po pierwsze, był określoną teorią socjologiczną, związaną z zespołem „zasad metody socjologicznej” i zawierającą pouczenia dotyczące tego, jak zjawiska społeczne winny być badane i wyjaśniane. Po drugie, był ( zwłaszcza w wypadku Durkheima ) również doktryną filozoficzną roszczącą sobie prawo do wypowiadania się w sprawach, któtych nie sposób zaliczyć do socjologii.

Najważniejsze cechy socjologizmu są następujące:

(1)    Socjologistyczny naturalizm.

(2)    Swoistość rzeczywistości społecznej.

(3)    Autonomia i samowystarczalność socjologii.

(4)    Socjologia jako podstawowa nauka społeczna.

(5)    Przezwyciężenie ewolucjonizmu.

Ludwik Gumplowicz urodził się w 1838 roku w Krakowie. Formalnie uczony był związany z prawem, lecz jego prawdziwą pasją stała się socjologia.