39909

pewnej mierze do arystotelesowskiego realistycznego i obiektywistycznego nastawienia na świat), w tym sensie też myśl św. Augustyna uchodzi za prekursorską w stosunku do egzystencjalizmu.

Sfera subiektywna nie była jedynym przedmiotem poznania dla niego. Oprócz niej, uważał, poznajemy też prawdy wieczne. Umysł ludzki odkrywa je na drodze specyficznego poznania. Prawdy wieczne są bowiem ideami, które istnieją w Bogu. Możemy poznać świat idealny (czyli zbiór tych prawd wiecznych, idej = idealny model świata realnego) jednakże tylko na drodze oświecenia, jakiego udziela nam Bóg (visiointellectualis). To oświecenie jest 1) spotęgowaniem władz poznawczych, 2) aktem nadprzyrodzonym, dziełem łaski. Iluminacja, o której mówi św. Augustyn, jest według niego najwyższym stopniem poznania.

O filozofii św. Augustyna powiemy, że jest teocentryczna, gdyż jej przedmiotem jest Bóg (gr. Theos); mało tego jest on nie tylko przedmiotem ale i przyczyną naszego poznania (teoria iluminacji), stanowi źródło prawdy, najwyższe dobro i przyczynę wszelkiego dobra. W etyce zaś stał na stanowisku woluntarystycznym i irracjonalistycznym: aby działać dobrze nie wystarczy nam znać dobro (jak twierdził choćby Sokrates), musimy bowiem dobro kochać. Naszym postępowaniem moralnym musi więc kierować wolna wola i umiłowanie dobra (nie zaś intelekt, jak u Sokratesa). Jedynie z miłości płyną dobre uczynki, zwłaszcza z miłości do Boga; szczęście możemy osiągnąć tylko przez miłość.