39981

Z podanych określeń wynika, źe rozwój jest szczególnym przypadkiem ruchu, natomiast postęp - szczególnym przypadkiem rozwoju. Zdaje z tego sprawę poniższy schemat: <schemat>

Ruch = zmiana w ogóle________

I    I

Rozwój = zmiana kierunkowa (uporządkowana)    zmiana nieuporządkowana

I    I    I

Postęp = zmiana progresywna |    zmiana zachowawcza

zmiana regresywna (regres)

Jeśli pojęcie ruchu dotyczy zarówno całego Wszechświata, jak i wszelkich jego fragmentów, natomiast pojęcie rozwoju dotyczy świata ujmowanego jako całość i tylko niektórych jego fragmentów, to pojęcie postępu ma zastosowanie jedynie do nielicznych jego fragmentów.

Dotyczy ono człowieka i społeczeństwa, a także przyrody ożywionej (postęp).

2. Etapy rozwoju i postępu przyrody:

[przyroda w szerokim sensie = cały świat; przyroda w węższym sensie: nauki przyrodnicze + nauki społeczne].

Przyroda (w szerokim sensie, włączając społeczeństwo) podlega kierunkowym przemianom o dominacie postępowej.