- u Kanta (zjawisko): coś co się nam jawi, nasza świadomość i tak jak nam się jawi, pojawiło się to po przejściu przez wszystkie „kraty",
Nomeny:
- ten świat jest istotny, bo nie jest możliwe życie z innymi bez składników świata nomenów,
-ais ob. (niem.) - jak gdyby: nikt nie jest pewien, czy wolność istnieje, bo nie ma jej w świecie fenomenów, być może istnieje w świecie Niemnów, do którego nie mamy dostępu, więc żyjemy tak, jakby ta wolność istniała.
My nie możemy wyjść poza „kraty" naszego umysłu - rzecz sama w sobie niezinterpretowana przez nasz umysł, nie jesteśmy w stanie dojść do tych rzeczy samych w sobie, nie wiemy jaka jest rzeczywistość naprawdę,
Kant uważa że Sokrates się mylił bo ludzie cnotliwi często klepię biedę, czyli cnota nie równa się szczęście, chyba że nagroda będzie w innym życiu, czyli dusza musi być nieśmiertelna i musi być Bóg który będzie rozdawał tę nagrodę.
- religia poddana analizie rozumu zostaje zmiażdżona, „czyli jest głupotą",
- Kant dokonał krytyki rozumu, by zrobić miejsce wierze.
Krytyka metafizyki kantowskiej:
- jest postęp w nauce, w metafizyce nie,
- 3 fundamentalne pojęcia metafizyki:
1) Świat jako całość
2) Jaźń, podmiot, ludzki umysł,
3) Umysł
Te pojęcia mają w sobie coś wspólnego: nie mają treści empirycznej,
- żeby nastąpiło poznanie, musi być treść empiryczna,
- rozum nie jest w stanie wykazać np. że Bóg istnieje lub nie, czy świat ma początek lub nie itp.
- te pojęcia nie biorą się znikąd, czyste doświadczenie nas nie zadowala, dlatego umysł tworzy pojęcia poza doświadczeniami,
- Bóg - całość doświadczenia wewnętrznego i zewnętrznego, potrzeba rozumu,
Moralność Kanta:
- być posłusznym prawu, które samemu się tworzyło
- umysł sam z siebie wyprowadza prawa - jest autonomiczny, czyli nie jest heteronomiczny,
- kiedy matka postępuje moralnie wychowując dziecko, robiąc to z miłości nie robi moralnie,
- kupiec nie robi moralnie będąc uczciwym z lęku przed karą,
- musimy dotrzeć do motywu by ocenić,
- moralne postępowanie - bycie w obowiązku do robienie czegoś,
- Imperatyw kategoryczny (nakaz robienie czegoś; kategoryczny bo nie hipotetyczny; nie ma żadnego „jeśli") Kanta:
* „postępuj zawsze wedle takiej zasady, co do której chciałbyś żeby stała się powszechną zasadą postępowania
• „człowieczeństwo w sobie, w innych ludziach traktuj jako cel, a nie jako środek"