40488

tę liczbę dzieli się sumy głosów, jakie padły na poszczególne listy. Mandaty nieobsadzone przydziela się tym listom, które w wyniku tego działania uzyskały największe ilorazy.

Stworzono wiele systemów proporcjonalnych. Tylko niektóre z nich znalazły praktyczne zastosowanie. Do używanych współcześnie najczęściej należą:

1 System cTHondta. Polega on na tym, że liczbę głosów oddanych na poszczególne listy wyborcze dzieli się przez kolejne liczby naturalne. Otrzymane w ten sposób ilorazy grupuje się w kolumnach odrębnych dla każdej listy. O przyznaniu mandatów poszczególnym listom decyduje kolejność największych ilorazów

2.    System St. Lague. Jest bardzo podobny do systemu d'Hondta, ale w swej podstawowej postaci przewiduje dzielenie ilości głosów uzyskanych przez poszczególny listy nie przez kolejne liczby naturalne, lecz przez kolejne liczby nieparzyste. Wyniki wyborów ustala się tak jak w systemie cfHondta w oparciu o kolejne najwyższe ilorazy.

3.    System Hare’a-Niemeyera. Polega on na tym. że liczbę głosów oddanych na każdą z list wyborczych dzieli się przez sumę ważnie oddanych głosów na wszystkie listy. Otrzymane wyniki mnoży się przez liczbę mandatów przypadających na dany okręg. Następnie ustala się liczbę mandatów przypadających na poszczególne listy. Odpowiada ona liczbie całkowitej otrzymanej w wyniku tego działania. Mandaty nieobsadzone rozdziela się według metody największej reszty.

W nauce prawa konstytucyjnego po dokładniejszych analizach skutków stosowania poszczególnych z opisanych tu systemów zauważono, że:

systemy d'Hondta i St. Lague'a w wersji z pierwszym dzielnikiem 1,4 sprzyjają partiom dużym. Metoda największej reszty preferuje partie małe

system Hare'a-Niemeyera jest neutralny i nie faworyzuje żadnych ugrupowań.

3. Systemy mieszane

Stanowią one kombinację elementów systemów większościowych i proporcjonalnych w stosunku pół na pół. Gdy relacja ta nie będzie zachowana, nie można mówić o systemie mieszanym, a będziemy

mieli

do czynienia jedynie ze zmodyfikowanym systemem, którego elementy przeważają. Egzemplifikacją tego może być, mylnie uznawany niekiedy za system mieszany, system wyborczy do niemieckiego Bundestagu. Jest to w istocie wersja systemu proporcjonalnego, nazywana zracjonalizowanym systemem proporcjonalnym.

Rodzaje większościowych systemów wyborczych.

Istnieją dwa rodzaje systemów większościowych:

1.System większości bezwzględnej kandydat lub lista muszą uzyskać więcej niż połowę ważnie oddanych głosów. W przypadku, gdy wyniku takiego nie osiągnie w danym okręgu wyborczym żaden kandydat lub lista, istnieje konieczność przeprowadzenia drugiej tury głosowania. Może być ona oparta dalej na większości bezwzględnej, ale wówczas przechodzą do niej tylko dwaj kandydaci lub dwie listy, które otrzymały w 1 turze najwięcej głosów (np. system stosowany w Polsce w wyborach prezydenckich). Jeżeli do II tury przechodzą wszyscy kandydaci lub listy z tury I, to wtedy stosuje się już wybór względną większością głosów. Można przy tym stosować klauzule zaporowe wobec kandydatów lub list, które w I turze nie uzyskały określonego minimum głosów w okręgu (np. we Francji w wyborach do Zgromadzenia Narodowego 12,s%). Chęć osiągnięcia sukcesu w II turze wymusza zwykle zawieranie koalieji wyborczych dla zwiększenia szans danego kandydata lub listy.

2.System większości względnej - kandydat lub lista musi otrzymać więcej głosów niż konkurenci. Ponieważ wystarczy tu tylko większość zwykła, a tę łatwo jest osiągnąć, nie ma potrzeby przeprowadzania II tury wyborów i cały proces wyborczy ulega uproszczeniu.