1468550709

mu być szczególnie posłuszne. Co więcej, przedmioty te mogą dzielić się z człowiekiem wiedzą o sobie, w tym miejscu łatwo dostrzec, że posthumanizm czerpie ze wcześniejszych systemów filozoficznych - zwłaszcza hermeneutyki, oraz o nim samym. Człowiek natomiast nie jest i nigdy nie był łatwym do wyodrębnienia/odrębnym bytem we wszechświecie innych bytów - zawsze dużą część jego ciała i umysłu stanowiły zupełnie inne byty, o różnej naturze i kulturze (?). Rozważania posthumanistyczne, są więc z natury swej ukierunkowane na przyglądanie się powstawaniu i działaniu kolektywów, zbiorów, społeczności, sieci - bytów zbiorowych, ponieważ istnienie tych indywidualnych jest w nich silnie kwestionowane. Posthumanistyczna doktryna podkreśla też żywotność, płynność i, przede wszystkim, aktywność takich kolektywów, które świadczą najmocniej o ich istnieniu. Posthumani styka w mniejszym stopniu niż opisywane powyżej animal studies zajmuje się aspektem moralnym dotyczącym badanych zagadnień. Rozważania moralne pojawiają się w pismach jej twórców jako konsekwencja przyzwolenia na działanie innym bytom niż ludzkie, nie są natomiast prowadzoną oddzielnie analizą zastanej rzeczywistości, jaka obecna jest przynajmniej w części zaangażowanych tekstów opisujących relacje ludzi i innych zwierząt. Filozofia nauki prezentowana przez tę dziedzinę jest mi natomiast bliska ze względu na jej empiryzm, który pozostaje jednym z jej wyróżników i ma mocne uzasadnienie w najważniejszych pracach z zakresu posthumanizmu. Takie nastawienie badawcze ma swą genezę w momencie kształtowania się pierwszych poshumanistycznych idei, które odbywało się w antropologicznym terenie, a nie w bibliotece, czy na wystawie sztuki. Najważniejsze prace z zakresu posthumanizmu to wszystkie prace Bruno Latoura i skupionej wokół niego grupy badaczy rozwijających Teorię Aktora-Sieci. Istotne są również prace z zakresu badań nad nauka i technologią STS (Science and Technology Studies), których pierwowzorem są badania prowadzone przez Polaka Ludwika Flecka, opisane w niezwykle cenionej książce Powstanie i rozwój faktu naukowego z 1935 roku, która antycypowała wiele późniejszych pomysłów interpretacyjnych. Gwałtowny rozwój tej dziedziny nastąpił jednak dopiero pod koniec dwudziestego wieku, wraz z rozwojem takich dziedzin nauk przyrodoznawczych jak biotechnologia, czy technologii medycznej, o których zajmująco piszą Steve Woolgar, Annemarie Mol, Nelly Oudshoom czy Carl May.

W Polsce posthumanistyczne sympatie wśród badaczy z zakresu nauk społecznych są chyba częstsze niż te kierowane, ku animal studies. Z najważniejszymi pracami Brunona Latoura można zapoznać się już od kilku lat w języku polskim, istnieje też obszerne omówienie jego teorii napisane przez Krzysztofa Abriszewskiego (Poznanie, zbiorowość, polityka. Analiza Teorii Aktora-S\eci