41372

Może przybrać postać:

•    negatywną - weto ludowe (referendum - weto) - obywatele w drodze referendum sprzeciwiają się prawu tworzonemu przez ustawodawcę, odbywa się po uchwaleniu ust. Przez parlament

•    pozytywna - prawo przygotowania i zgłoszenia ust. - właściwa inicjatywa obyw. Tylko taka postać występuje u nas.

Forma prezentacji wniosku:

•    sformułowana (gdy określona prawnie grupa podmiotów musi wystąpić z gotowym, systematycznym projektem aktu)

•    niesformułowana (przesądza jedynie problem - intytulacja ustawodawcza, reszta później przez odpowiedni podmiot.

Modele:

•    pośrednia - zakłada prawo występowania jedynie z projektem ust. Do organu uprawnionego do jej uchwalenia. W Polsce.

•    Bezpośrednia - umożliwia uchwalenie ustawy przez obywateli z pominięciem procedury w organie ustawodawczym.

Kryterium przedmiotu:

•    konstytucyjna - konstytucyjnie określona gr. obywateli posiadająca prawo wybierania do parlamentu może zgłosić projekt konstytucji lub jej zmiany. U nas ma znaczenie jedynie historyczne. Przewidywała ją ustawa konst. Z kwietnia 1992r. O trybie przyg. I uchwalenia konst. Projekt mógł być wniesiony przez co najmniej 500.000 obywateli -derogowana przez art. 242 pkt 2 KRP z 1997r.

•    Prawodawcza = ustawodawcza (ust. Zwykłe) - konstytucyjnie określona gr. obywateli posiadająca prawo wybierania do parlamentu może zgłosić projekt ustawy lub jej zmiany. Praktyka wskazuje, że obywatele korzystają z tego instrumentu oszczędnie i rozważnie, np. w Sejmie III kadencji na 1118 wniesionych, 4 od obywateli.

•    Administracyjna - dot. administracji państwowej i samorządowej oraz jej organów

•    finansowa- dot. spraw finansowych na szczeblu ogólnokrajowym lub lokalnym. Pojawia się w wielu konstytucjach europejskich i światowych np. we Włoszech (obie) w Hiszpanii tylko ustawodawcza,u nas tez tylko ustawodawcza. Jednak stopień wykorzystania nie jest imponujący. U nas tez. Nawet w Szwajcarii i.l nie ma szans na sukces, jeżeli za nią nie stoi jakaś partia polityczna.

Idea inicjatywy ustawodawczej zrodziła się w pracach od 89 do 97. W senackim projekcie konstytucyjnym. Był konsultowany z gr. francuską. W Paryżu spotkanie czł. ZN, profesorowie. Fr. bardzo zaskoczenie, faktem, że w projekcie i.l. Profesorowie fr. przestrzegają, że „inicjatywa ludowa otwiera drogę do demagogi. Rodzi obawę, że naród będzie za często chciała się postawić w roli parlamentu" Postulowano, żebyśmy to zatamowali. Uwaga francuskich konstytucjonalistów i parlamentarzystów potwierdza spostrzeżenie Churchilfa „Stwierdzono, że demokracja jest najgorszą formą rządu, jeśli nie liczyć wszystkich innych form, których próbowano od czasu do czasu" Negatywne skutki demokracji widać w życiu codziennym. Fakt dopuszczalności i.ust. Musi wynikać z konst. Nie można domniemywać lub wyinterpretować tego. W naszej konst. Odesłanie do regulacji ustawowej.

Znaczenie:

•    aktywizowanie i jednoczenie się grup obywateli wokół ważnych dla nich projektów ustaw

•    daje szansę siłom pozbawionym reprezentacji w parlamencie przestawienia własnych projektów ustaw.