okresie vacatio legis. Tylko wyjątkowo kontrola norm może przybrać charakter prewencyjny - o priori (uprzedni), a jedynym podmiotem uprawnionym do jej inicjowania jest Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej.
Te dwie kontrole to kontrole ABSTRAKCYJNE.
Kontrola KONKRETNA to np. pytanie do TK. Kto może wystąpić z wnioskiem?
• Prezydent,premier
• Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu, 50 posłów, 30 senatorów
• RPO, Prokurator Generalny, prezes NIK
• w ograniczonym zakresie KRS
• kościoły i inne związki wyznaniowe
2) rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa (art. 189)
• o charakterze pozytywnym - 2 (lub więcej) organy państwowe uznają się za właściwe, kompetentne do rozstrzygania tej samej sprawy, albo 2 org. Wydały rozstrzygnięcie.
• O chat. Negatywnym - 2 (lub więcej) organy państwowe uznają się za niewłaściwe, niekompetentne.
Wniosek do TK musi zawierać elementy sine qua non:
> opis kwestionowanego działania luuub zaniechania
> oznaczenie przepisu konst. V ust. który/e zdaniem tego podmiotu został/y naruszony/e Od 1997 TK posiada istotne uprawnienie z pkt widzenia możliwości rozstrzygania:
• tymczasowe uregulowanie kwestii sporu, np. może zarządzić zawieszenie czynności egzekucyjnych
3) orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych
• Jeśli przed wpisem do ewidencji partii politycznych Sąd Okręgowy w Warszawie nabierze wątpliwości co do zgodności z Konstytucją celów lub zasad danej partii, tak jak określono je w statucie, ma on obowiązek wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie tej zgodności. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o sprzeczności celów partii politycznej z Konstytucją powoduje odmowę wpisu partii do ewidencji (podobnie gdy partia wprowadzi do swego statutu zmiany, naruszając zasady demokracji wewnątrzpartyjnej)
4) uznawanie przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej
• art .131 „ 1 Jeżeli Prezydent Rzeczypospolitej nie może przejściowo sprawować urzędu, zawiadamia o tym Marszałka Sejmu, który tymczasowo przejmuje obowiązki Prezydenta Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu, wówczas o stwierdzeniu przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybunał Konstytucyjny na wniosek Marszałka Sejmu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybunał Konstytucyjny powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej. 2. Marszałek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta Rzeczypospolitej, wykonuje