Wójt - był to pośrednik między księciem a mieszkańcami miasta. Kiedyś w centrum rynku znajdował się dom wójta (był on najbogatszy w mieście). Gdy powstał samorząd w mieście, wybudowano ratusz. Rada miejska wybierała burmistrza. Powstaje również ława (sąd miejski). Ławników wybierano. W ratuszu występują 2 pomieszczenia: sala rady i sala ławy, natomiast w piwnicach ratuszu znajduje się areszt. Na rynku tętni Zycie handlowe.
1535 rok - powstanie pręgierza w Poznaniu (oryginał w ratuszu, na zewnątrz kopia).
Bardzo ważnymi instytucjami w miastach średniowiecznych bvłv:
- cechy rzemieślnicze
- gildie kupieckie
Rzemieślnicy pracujący poza cechami to byli partacze Wmiastach średniowiecznych znajdowały się spichlerze, młyny. Obok miast powstawały małe miasteczka, które później stawały się dzielnicami głównego miasta.
W Poznaniu już w 1280 roku powstały mury obronne (fragmenty muru na Wżgórzu Przemysła, koło Fary). Z tego ciągu umocnień pozostała tylko jedna baszta (koło straży pożarnej). Dwie bramy szły na wschód: bramy przy ulicy Welkięj i Wodnej (Brama Wielka i Brama Wodna). Pozostałe bramy znajdowały się przy ulicy Bronieckiej i W-ocławskiej. Fara - jest to kościół jezuitów, który później został farą.
WROCŁAW
- bliźniacze miasto Poznania
- narodził się na wyspie (ostrowie na Odrze)
- regularny plan, kwadratowy rynek
KRAKÓW
- koło wzgórza wawelskiego powstaje najstarsza osada (VIII/IX wiek)
- miasto projektowane od nowa wg mody magdeburskiej
- dzielnica Okół ma zakłócenie w planie urbanistycznym. Możliwe przyczyny tych zakłóceń to: 1) kiepski urbanista, 2) teren górzysty, 3) miasto wybudowane na starszych elementach urbanistycznych
LUBLIN
- miasto urbanistycznie podobne do Krakowa
- lokowane na prawie magdeburskim
LWÓW
- założony przez Kazimierza Welkiego WILNO
- ma plan archaiczny (nie trzyma się żadnych zasad)
- brak regularności: pełny spontan
- nie ma uliczek pod kątem prostym
- katedra znajduje się w najniższym punkcie miasta (wystarczy spuścić piłeczkę ping-pongową, a zawsze dojdzie się do katedry w Winie )
Prawo lubeckie - prawo lokowania miast, brak rynku w formie kwadratu, jedna ulica szersza.